MOITO VENTO NAS VELAS PARA 2009

Que haxa moito vento nas velas para 2009!
Con todos os abrazos e beizóns.

[A miña inevitable homenaxe de fin de ano a Oasis e unha rareza simpática]

Anel solidario contra o masacre de Gaza

Afortunadamente son múltiples as iniciativas que dende a rede se están promovendo para denunciar o masacre de Gaza que continúa realizando o goberno de Israel e expresar a solidariedade co pobo palestino. Adherímonos ao manifesto do anel solidario de blogs, ao de AVAAZ, ás iniciativas Ilumina Gaza e a de Amnistía Internacional. Recomendamos visitar espazos como as «Crónicas desde o corazón do levantamento palestino», a entrevista de Galiciae con Alberto Arce (o cooperante asturiano de Free Gaza), o blog solidario «Lápices para la paz», onde se poden ler e ver documentos moi interesantes. Fronte á propaganda do goberno de Israel, podemos dende a rede promover esta solidariedade informativa co pobo palestino.

Galicia con Palestina

Carta dende Gaza

Moito recomendo a lectura da carta que Khalil, habitante da Faixa de Gaza, envía ao seu amigo Moncho Iglesias e que publica hoxe Vieiros xunto cuns vídeos gravados dende a súa casa. Documentos de interese para saber o que realmente está sucedendo alí.

Noticia de Salinger

Gustoume esta información de EFE, lembrando o noventa aniversario de J.D. Salinger. Como editor galego d' O vixía no centeo podo acreditar que non é ningunha lenda urbana que cando renovamos o contrato, cada cinco anos, nos comprometemos a que nas edicións que fagamos non incluiremos paratextos ningúns sobre o autor nin sobre a obra. A pesar de que Salinger é un escritor invisible, que non concede entrevistas nin autoriza que lle saquen fotografías dende hai catro décadas, o pulo da súa obra continúa xeración tras xeración de lectores. Eis a visibilidade do texto sobre a figura do escritor.

Gaza, abrir camiños para a paz

Mentres as bombas continúan caendo sobre Gaza, probablemente antes de que remate o ano, a infantaría xudía ocupará este territorio de 365 km2, pouco máis de tres veces o da cidade de Vigo, no que tras un duro bloqueo, imposto polo estado de Israel dende hai dezasete meses, malviven millón e medio de persoas con escasos alimentos, medicinas e combustible. Corenta e un anos despois daquela «Guerra dos seis días», na que os israelitas ocuparon por vez primeira Gaza, Cisxordania e os Altos do Golam, o conflito xudeu-palestino volve ao seu punto de inicio. As escasas posibilidades de resucitar o proceso de paz, iniciado en Annapolis o pasado ano, esvaéronse estes días como a area do deserto entre os dedos.
Antes dos brutais bombardeos desta pasada fin de semana, a estratexia do goberno israelita diante da vitoria de Hamás en 2006, baseárase na chamada «desconexión de Gaza», un bloqueo militar dos seis puntos fronteirizos existentes na Faixa de Gaza con Israel e Exipto, que impedía tanto o movemento de mercadorías básicas como o de persoas. Xustificado como resposta aos ataques palestinos con foguetes 'qassam' sobre a cidade israelita de Sderot, este bloqueo por terra, mar e aire –destinado, tamén, a afondar no conflito civil palestino entre Hamás (o partido islamista, claro gañador das últimas eleccións) e Al Fatah (o partido laico, que ostenta de forma moi precaria a presidencia da Autoridade Palestina, co apoio estadounidense e da Unión Europea)– provocou unha auténtica emerxencia humanitaria na Faixa, diante do silencio dunha comunidade internacional que, coa excepción do traballo dalgunhas organizacións de cooperación e dereitos humanos, permaneceu totalmente allea a este inxusto castigo colectivo que o estado de Israel infrinxe sobre toda unha poboación civil.
Desgraciadamente, a tregua de apenas seis meses asinada, coa mediación exipcia, por Hamás e Israel, non serviu nin para aliviar este cerco nin para diminuír o nivel de pobreza e desemprego da poboación civil de Gaza. A ninguén pode sorprender que unha vez finalizado o prazo acordado (nin sequera houbo intencións moi convincentes para renovala), volvesen os lanzamentos desesperados de foguetes artesanais por parte das milicias palestinas e que, outra vez, a política da «lexítima defensa» lles servise ás autoridades xudías –xa en aberta competencia preelectoral entre as dúas forzas da súa extrema dereita (Likud e Kalima)– como magnífica escusa para lanzar un ataque feroz e absolutamente desproporcionado sobre os responsables de Hamás e o seus enclaves máis emblemáticos. No entanto, non esquezamos que informacións dispoñibles de Nacións Unidas, a pesar do escandaloso peche informativo ditado por Israel que impide a entrada aos xornalistas occidentais, falan de medio cento de vítimas civís, entre elas algúns nenos e nenas.
Aínda que pareza terrible, a actual situación favorece tanto os intereses de Hamás como os do actual goberno da estrema dereita xudía. Con este masacre sobre Gaza, consolídase o liderado de Hamás sobre o conxunto do pobo palestino e a súa estratexia de resistencia (mesmo de lanzamento dunha terceira intifada) fronte á demostrada ineficacia da estratexia negociadora da Autoridade Nacional Palestina. Outrosí, sucede co actual goberno xudeu que coa súa posición de firmeza consegue vender á Comunidade Internacional (se por isto entendemos aos EE.UU. e aos gobernos máis influíntes da Unión Europea) que estas operacións militares son a súa lexítima contribución á guerra contra o terrorismo internacional (do que Hamás formaría parte), ao tempo que disuadiría a Barack Obama sobre as dificultades que para el supoñería mudar este esquema de interpretación sobre o denominado «conflito de Oriente Medio».
Só será posible abrir os camiños para a paz, cando a Comunidade Internacional teña vontade de romper este esquema tan coidadosamente deseñado polos diversos gobernos israelitas e impoñer unha nova lóxica baseada nos principios da legalidade internacional. Os camiños da paz abriranse só cando os responsables do goberno de Israel acepten que para manter a súa seguridade deberán entregar territorios e recoñecer ao estado palestino soberano e aos representantes dos que este lexitimamente se dote. Hoxe, cos tanques ás portas de Gaza, semella unha utopía.
(Xornal de Galicia, edición electrónica)

Inédito

Coñecín hoxe o blog Inédito, un espazo fotográfico coordinado por Manuel Sendón e concibido para ter presenza mensualmente tanto nas páxinas impresas do semanario A Nosa Terra como nas anotacións do propio blog. Un espazo para seguir fotógrafos emerxentes, especialmente galegos. Polo momento podemos seguir o traballo de Graciela Sacco, Sabela Correa e Xulia Aranda. Interesante.

Israel continúa os seus ataques

A pesar do chamamento do Consello de Seguridade da ONU, o goberno israelí continuou durante esta noite os seus ataques aéreos indiscriminados sobre a poboación civil da franxa de Gaza. Semella que son intereses electoriais os que están detrás deste ataque brutal que, para algúns analistas, constitúe un erro estratéxico de vulto.
O que nunca entenderei é a reacción dese grupo de persoas que apoian en Galicia cegamente as accións militares do goberno israelí e que onte publicaron os seus comentarios ao pé da nosa anotación. É posible xustificar tan friamente o asasinato de case trescentas persoas? Non hai posibilidade de atopar, sequera nalgunhas das súas palabras, algunha esperanza de que isto pode ter unha solución política (baseada na legalidade internacional)? Verdadeiramente desacougante.

O Apalpador e outros mitos

No artigo da semana apoio a difusión do mito do Apalpador ou Pandigueiro, como figura do futuro nadal galego.

Masacre en Gaza. Que noxo!

O brutal ataque israelí de hoxe sobre os territorios da franxa de Gaza sáldase con douscentos mortos e varios centenares de feridos. A acción de guerra israelí máis cruenta das dúas últimas décadas. Por moito que os sionistas queiran xustificar que se trata da lexítima resposta dun estado democrático para defender a súa poboación civil dos ataques de Hamás, e que se fora necesario «será proseguida, extendida e intensificada canto faga falta», non estamos mais que diante doutra falconada asasina dun goberno que sabe non vai ser corrixido pola comunidade internacional. Que noxo! É posible que a Unión Europea, máis alá da condea protocolaria de Sarkozy (igualando con enorme desfachatez as accións de guerra dos dous bandos), permaneza de brazos cruzados diante deste Guernica do século XXI? As mudanzas na presidencia estadounidense axudarán a parar esta infamia? É posible que o pobo xudeu, máis alá dos seus gobernos, non contemple ningunha outra saída para poñerlle couto a esta barbarie contra o pobo palestino?

Suplementos analóxicos

Tanto La Voz de Galicia como Xornal de Galicia, dous medios con liñas editoriais claramente enfrontadas, comparten, porén, o carácter analóxico e pechado para a lectura na rede dos seus suplementos de cultura que publican os sábados. Hoxe non podemos ler na rede nin as magníficas catro páxinas de Ramón Nicolás e Xesús Fraga sobre o libro galego e a súa visibilidade do suplemento «Culturas» de La Voz de Galicia nin outros tantas que «Nós» o suplemento de cultura de Xornal de Galicia dedica ao mundo so blogs en Galicia, con traballos de Manuel Candelas e Arturo Casas. Hoxe xa existen modelos alternativos para evitar estas zonas de sombra para a información cultural na rede, como ofrecer os contidos dos suplementos en formato pdf ao día seguinte ou facelo por un sistema de subscrición en aberto. En todo caso, quero felicitar tanto aos responsables de «Culturas» pola súa defensa do libro galego visible como aos de «Nós» polo tratamento rigoroso do fenómeno blog, máis alá dos tópicos habituais.

Topoloxía

Ten razón Arturo, o discurso da proxección exterior da literatura galega é o mesmo da proxección interior. Como sinalo nun comentario que deixei no seu blog, ambas as dúas, a interior e a exterior, son as dúas facianas dun mesmo corpo que ten vontade de ser visible. Sen entrar en disquisicións sobre o que sucedía nos tempos do perezvarelismo, hoxe o que non parece sensato é investir en custosas viaxes internacionais e (tras case catro anos) non ser capaces de dotar ás nosas bibliotecas das nosas novidades editoriais (como está previsto na Lei do Libro e a Lectura). Sobre esta cuestión poderiamos facer denuncias que escandalizarían. Mais xa estamos cansos de batallar aquí e acolá e de recibir tratos severísimos. Neste eido, por prudencia, tiramos a toalla. No entanto, aproveitando a piedade destas xornadas de Nadal, cos meus comentarios pretendo contribuír a ese esforzo en man común que ten por obxectivo que os nosos libros en galego poidan ser minimamente visibles nas librarías e nos medios de comunicación (fundamentalmente electrónicos) preocupados por eles. Isto é o que chamo exercicio de «autoestima». E tal como están as cousas, este exercicio de proxección interior é imprescindible. Os grandes discursos grandilocuentes sobre o libro galego, deixámolos para os políticos, que para iso andan apurados en concurso electoral.

Soños adiante!

Nesta noiteboa, os meus mellores desexos para todos e todas.

Soños adiante!

«Ninfa das frescas augas»
Texto: Rosalía de Castro (adaptación)
Música: Roi Casal.

Con Agustín en Vilalba

Temos que agaradecerlle a Martín Pawley que o domingo 14 de decembro gravase pacientemente todas as intervencións da homenaxe que lle tributamos a Agustín Fernández Paz en Vilalba.

Visibilidade nas librarías

Hoxe Xornal de Galicia publica unha reportaxe, que moito agradecemos, sobre a visibilidade do libro galego nas librarías do país. Tamén aparece esta miña columniña con datos para axudar a reflexión.

Datos para animar un debate

Tras as periódicas crises de confianza sobre o interese dos libros editados en galego, anima o debate lembrar algúns datos do noso mercado interior do libro no ano 2007, tirados do informe elaborado pola Federación de Gremios de Editores de España.
Galicia investiu 165 millóns de € en libros, o que supón o 5,3% do mercado español; se consideramos que a poboación galega supón o 6,6% da española, continuamos arrastrando un déficit de 1,3% no que atinxe a compra destes bens culturais.
Os tres millóns de exemplares de libros en galego vendidos (máis dun exemplar por habitante, o que non estña nada mal) acadaron unha facturación de case 32 millóns de €, o que supuxo un 19, 22% do mercado do libro en Galicia. De cada cinco libros vendidos, un foino en galego.
Os 250.000 exemplares vendidos de títulos de narrativa (apenas o 8,33% de todos os vendidos en galego) acadaron unha facturación de tres millóns de euros, apenas o 1,8% do mercado do libro en Galicia. É dicir, de cada cen libros que se venderon en Galicia no 2007, só un par deles tiveron a oportunidade de ser unha novela ou un libro de relatos, orixinal ou traducido, dos publicados en galego.
As 137 novidades de narrativa en galego publicadas competiron nas librarías cunha oferta en castelán de dez mil novidades (si, dez mil, unha barbaridade!), que facturou 573 millóns de €, vendeu máis de 56 millóns de exemplares e supuxo o 18,4% do mercado do libro en España.
Se establecemos comparacións serenas entre toda estes datos, podemos comprender acaidamente o que está sucedendo nas librarías durante esta campaña de Nadal. Un sector de ficción en galego de tres millóns despútalle o mínimo espazo dispoñible ao da ficción en castelán que en Galicia factura dez veces máis. David contra Goliat. Esas son as magnitudes dos nosos mercados. Nesa tensión desigual dentro da libraría é onde se está dirimindo o futuro da literatura galega.

Entrevista con Xosé Lastra

Aconsello a lectura da entrevista a Xosé Lastra, presidente de Nova Escola Galega, publicada en Xornal de Galicia. Un bo repaso á axenda dos temas da educación e do futuro da lingua. Lastra non parece moi optimista.

Os libros galegos non son galegos?

Oportunísima anotación de Jaureguizar.

Ler fainos máis grandes

O noso amigo o editor Joan Carles Girbés é o autor de Guia práctica para fer fills lectors, unha guía concibida para o fomento dos hábitos lectores dentro da familia, da que en Cataluña se levan repartidos xa oitocentos mil exemplares. Bravo, Joan Carles!
Un libro onde aparecen, ademais, eses DEZ CONSELLOS INFALIBLES PARA QUE OS NENOS E AS NENAS ODIEN OS LIBROS:

1.- Cando empecen a ler en voz alta, interrómpeos constantemente para marcar os seus erros...
A ti tamén se che sacarían as ganas de seguir lendo.
2.- Obrígaos a ler...
Nada máis eficiente que un simple monosílabo, le! para conseguir o efecto contrario.

3.- Menospreza os seus gustos e non respectes o seu criterio...
Que é mellor, que lean o que lles gusta ou que non lean?

4.- Imponlles lecturas...
Esa novela que tanto che gustou á súa idade non ten por que ser do seu agrado.

5.- Pídelles que che fagan un resumo...
Non deixes que asocien os libros cos deberes.

6.- Controla todo o que len...
Interesarse non significa examinalos e interrogalos.

7.- Lémbralles os beneficios de ler...
Dille: os nenos que len sacan mellores notas, coma o teu amigo. Así o rapaz ou a rapaza perderá as ganas de ler e collerá manía ao amigo.

8.- Relaciona os libros só cos deberes...
Un libro non debe ser só un instrumento para aprender cousas.
9.- Castígaos sen tele por non ler...
En ver de converter a tele no noso aliado, preguntándolle, por exemplo, cantos filmes infantís baséanse en libros?
10.- Esíxelles lecturas non axeitadas.
Non por se bo e correcto, un libro debe ser axeitado á súa idade ou ao seu estado madurativo.

(Tradución galega: Trafegando ronseis; castelá: ediciona)

Esta iniciativa modesta de popularización do hábito da lectura no seo da familia, con motivo do Nadal, ben podería ser emulada en Galicia. A relación entre custo e rendabilidade social e cultural é óptima. Beizóns para Joan Carles!

«Malia ao escaso tirón»

Lendo esta incrible noticia publicada no xornal.com sobre o posicionamento nas librarías das novidades editoriais galegas durante esta campaña de nadal, compréndese mellor que a nosa peor e principal doenza é a da falta de autoestima e confianza na literatura propia.
Velaí un exemplo da profecía cumprida. «As editoriais españolas mandan nas vendas das librarías galegas este Nadal.» O titular promete, mais entrando na redacción do corpo da noticia, xa nos decatamos que asistimos ao coñecido relato da carencia de best sellers en galego. Non os temos, aínda; mais temos unha oferta variada e literariamente coidada. Pois non. Tanto para o redactor da noticia como para un dos libreiros consultados neste Nadal hai «moitas novidades en galego máis ningunha destacada» (que eles identifican coas obras narrativas de Suso de Toro e Manuel Rivas; e recalcan as narrativas, que as xornalísticas se «venden menos,» non se vaia confiar nin o propio Rivas que ousou publicar este ano dúas). E ámbolos dous quedan tan panchos, utilizando sen arroibarse categorías que para eles forman parte das evidencias. Outros dirán que son as categorías do mercado. Pobre ducia de novidades narrativas galegas (que están recibindo un magnífico tratamento por parte dos esforzados críticos) e doutras tantas magníficas traducións (sempre chegan tarde) despachadas de forma tan fulminante e pouco matizada.
Con todo, o máis tremendo da noticia, é o parágrafo final, onde o redactor, por se non quedase claro, ao relacionar os títulos galegos que sobresaen (meus «pobriños», failles un favor ao citalos, mesmo a eses dous «premios nacionais»), volve recordarnos «malia ao escaso tirón». Noxenta, a verdade, esta falta de orgullo polo propio. Inconcebible en calquera outro sector económico.
Con semellante entusiasmo expresado polos libreiros consultados e polos responsables da redacción de Xornal de Galicia (unha noticia impropia deste medio), a Campaña da Consellaría de Cultura e Deporte de promoción da venda do libro e disco galegos quedará reducida ao cativo territorio do voluntarismo militante das minorías galegófonas da minoría de lectores. E a noticia, nada fala, do noso libro infantil. Tampouco imos fachendear de contar cun pobo lector. Outra mostra máis de que o principal problema do libro e da lectura en galego, somos nós e a nosa falta de autoestima.

Só para maqueiros

Saudades que temos os maqueiros.
Vía Islas Cíes.

Demetrio Bilbatúa

No artigo da semana recupero do esquezo do exilio a figura de Demetrio Bilbatúa, a máis importante figura do cinemadocumental mexicano.

Postal de Natal

Lisboa editora publicou este vídeopostal para felicitar o Nadal ao profesorado. A verdade é que o resultado non é moi orixinal. Porén, quedámonos coa idea de empregar este formato no sector editorial.
Vía Blogtailors.

Trancazo

Prego desculpas por non ter actualizado o blog nos últimos días. Primeiro una viaxe a Madrid e despois un trancazo febril impedíronme facelo. Hoxe conseguín escribir a trancas e barrancas o artigo semanal do Faro. Agardo poder recuperar a normalidade canto antes.

Fran Alonso, «Un país a medio facer»

Atina de cheo o meu compañeiro Fran Alonso cando na entrevista que lle fai Vieiros, a raíz da aparición d' Un país a medio facer (o seu libro máis recente, que moito recomendo), afirma valentemente: «A automoción e a banca reciben moitas máis axudas públicas cá cultura». Efectivamente, a pesar de que sectores como o da lectura é considerado na recente Lei do Libro como un «sector estratéxico» para o país e a pesar de que os que nos dedicamos á edición padecemos o «sambenito» prexuizoso de ser constantemente acusados de recibir subvencións, as axudas públicas que recibimos son escasas e o futuro do noso sector cultural deféndese no mercado co apoio do pobo lector. O maior éxito do noso sector cultural durante estas dúas décadas, ás que se refire Fran no seu libro, radica na consolidación dun público que, aínda de dimensións cativas, vai dialogando cos produtos da industrial cultural en lingua galega, xerados polos nosos escritores, músicos e artistas. Pasar dese país a medio facer a do país orgulloso do que fai é o reto actual que afronta a cultura en galego.

O galego na RTP

Unha interesante reportaxe sobre o galego emitida na RTP.

Nova Escola Galega, cos vellos amigos e amigas

O encontro do pasado sábado, con motivo do vinte e cinco aniversario de NEG, foi unha entrañable reunión de compañeiros e compañeiras que compartimos dende hai máis de dúas décadas o celme común da escola das pombas que fala galego. Alén do carácter emotivo da reunión, o acto permitiu recoñecer a traxectoria de seis educadores (Xesús Alonso Montero, Rosa Liñares García, Valentín Arias, María Luisa de la Torre Gómez, Cristina Álvarez Rodríguez e Xoán Babarro) que foron declarados socios de honra e aprobar un interesantísimo documento (A nosa palabra para as novas xeracións de educadores/as) no que se reactualiza o noso documento de Escola Pública Galega. As ideas de renovación pedagóxica e galeguización educativa que defenden os trescentos membros de Nova Escola Galega continúan sendo imprescindibles para o noso sistema educativo público.

Campos do Fragoso LXVIII

AUTOESTIMA
A merecidísima e clara vitoria de onte fronte ao poderoso Zaragoza, con toda seguridade o máis claro favorito ao ascenso, serve ao Celta para recuperar a autoestima perdida nas Palmas e para volver engancharse no territorio dos soños, o único onde os esforzados seareiros celestes queremos velo disputar esta competición de segunda división. Sorprendeu Pepe Murcia cun cambio radical do seu esquema habitual, apostando por un novidoso 4-4-2, no que David Rodríguez acompañaba na punta ao goleador Dinei e Dani Abalo e Óscar Díaz subían descarados polas bandas. A aposta do adestrador celeste tivo un éxito rotundo. No primeiro cuarto de hora –cunha saída fulgurante e arrolladora, onde os dianteiros nosos tiveron até catro ocasións de gol (a primeira de David Rodríguez, unha man a man co porteiro, nada máis comezar o partido)–, como case durante todo o encontro, o Celta amosou un ritmo, unha intensidade, unha verticalidade e unha colocación sobre a lameira excelentes. Non se notaron as ausencias de Trashorras e Ghilas (até agora as nosas referencias máis creativas), nun conxunto ben construído dende a defensa, onde o traballo extraordinario de Ariel Rosada, axudado por Michu, proporcionaba seguridade e magníficas recuperacións ofensivas. No entanto, o Zaragoza, mediada a primeira parte, conseguiu espertar e nun dos seus ataques Ewerthon enviou ao pao un xute dende a central da área, que deixou a bancada sen alento. Foi a mellor e case única oportunidade aragonesa. O partido, até entón, moi entretido polo afán atacante dos dous equipos, entrou nunha fase aburrida, que beneficiou as aspiracións célticas. Tras o descanso, coincidindo coa chegada do ballón, Rosada aseñorou o encontro, cunha visión do xogo incriblemente intelixente e un sacrificio na presión extenuante. Cos vimbios desa disciplina fabricouse o primeiro gol galego, un xute contundente de Dinei, dende fóra da área que entrou pola escuadra, tras un oportuno servizo de tacón do xenial Rosada. Co marcador adverso, un Zaragoza desconcertado adiantou liñas e atacou irreflexibamente até con cinco xogadores que se esnafraron diante dunha defensa céltica que non perdía a súa orde e tampouco renunciaba a dirixir o contraataque. Maris, que substituíu a Rodríguez, puido sentenciar, tras un peiteado de Dinei. Mais foi o arousán Dani Abalo quen, ao primeiro toque, soubo aproveitar unha parede de Dinei para pechar o marcador. Esta vitoria, tan ben construída dende a disciplina de todas as liñas celestes, aumenta considerablemente a fortaleza emocional do equipo. Algo, até agora, excepcional que hoxe celebramos co maior entusiasmo.

Dereitos humanos, 60 anos

No artigo da semana volvo sobre a cuestión da Declaración Universal dos Dereitos Humanos, a raíz da efeméride dos sesenta anos.

Nova Escola Galega, vinte e cinco aniversario

Hoxe participaremos no vinte e cinco aniversario de Nova Escola Galega, o movemento de renovación pedagóxica no que levamos participando dende a súa fundación. Un día para reatoparse cos vellos amigos do corazón.

Literatura Galega pola Paz

A verdade que foi moi emocionante e ao tempo sereno o acto conmemorativo do 60 aniversario da Declaración Universal dos Dereitos Humanos no que presentamos en Vigo o libro Educación e Paz III. Literatura Galega pola Paz e recordamos a Xesús R. Jares. Ademais da lectura do texto completo da declaración, por parte de dez estudantes de ESO e Bacharelato, foron magníficas as intervencións literarias e institucionais. A guinda foi o extraordinario o concerto da Agrupación de Mestres da Escola de Música Tradicional do concello de Vigo. Grazas a todos polo apoio solidario e pola lembranza saudosa da figura do noso benquerido Suso Jares.

Premios da edición 2008, finalistas

Déronse a coñecer os finalistas dos Premios da Edición 2008 que serán fallados o 19 de decembro no Verbum de Vigo.

Lectura en Quebec

Estoutro vídeo forma parte da campaña de animación da lectura levada en Quebec.

Agustín Fernández Paz, «Nun lugar dos soños»

O vindeiro domingo, 14 de decembro, Agustín Fernández Paz será homenaxeado no Muíño de Rañego da súa Vilalba natal pola Fundación Manuel María. Tras unha mesa redonda (ás 12:00) sobre a súa figura, na que participarán Fina Casalderrey, Xabier P. DoCampo, Paco Martín, Xulio Xiz e Manuel Bragado, colocarase o terceiro hectómetro literario no Paseo dos Soños e celebrarase un xantar de irmandade no restaurante «A Nova Ruta» de Vilalba. Pode avisarse asistencia ao xantar no teléfono: 646413890.

«Declaración dos Dereitos Humanos», sesenta aniversario

Conmémorase, mañá, 10 de decembro, o 60 aniversario da Declaración Universal dos Dereitos Humanos. Con este motivo, a partir das 20 horas, celebrarase un acto cívico, no Auditorio do centro Cultural Caixanova de Vigo, no que ademais será presentado o volume Literatura Galega pola Paz coa que se pecha a triloxía Educación e Paz, coordinada por Xesús R. Jares.
Durante o acto dez alumnos e alumnas dos IES do Castro e de Teis de Vigo lerán o texto da Declaración e a agrupación dos Mestres da Escola Municipal de Música Tradicional e Folk do Concello de Vigo (e-Trad), interpretará diversas pezas. Ademais, intervirán algúns dos narradores e poetas participantes no libro (Agustín Fernández Paz, Francisco Castro, María Reimóndez, Obradoiro Gianni Rodari, An Alfaya, Antonio García Teijeiro, Román Raña e Fran Alonso). Este acto, ademais, constituirá a merecida e emotiva lembranza de Xesús R. Jares, fundador de Educadores pola Paz e promotor da triloxía Educación e Paz, editada por Xerais.
Hai dez anos, con motivo do cincuenta aniversario da Declaración, Xesús R. Jares publicou na Biblioteca Didáctica de Xerais, Educación e Dereitos Humanos. Estratexias didácticas e organizativas. Aquel libro converteuse ao longo desta década en referente na abordaxe educativa do articulado da Declaración Universal, e os pactos, convenios e declaracións que a desenvolven, como o reto fundamental co que se atopa a humanidade no futuro inmediato.
A Concellaría de Educación do Concello de Vigo (unha das organizadoras do acto, xunto a Xerais e Educadores pola Paz) tivo a magnífica iniciativa de editar unha pequena publicación, que todos os asistentes terán súa disposición, na que se inclúe o texto da Declaración, precedido de dous textos introdutorios, o primeiro de Laura López Atrio, concelleira de educación, e o segundo, do propio Xesús R. Jares, extraído da obra á que antes facíamos referencia.
Xesús R. Jares afirma neste texto que «o papel da educación debe supoñer un proxecto pedagóxico integrado que incite a vivir e a gozar os dereitos humanos, pero tamén a fomentar un estado de opinión que leve a pensar que calquera violación destes en calquera lugar do mundo non nos pode resultar allea e que, por conseguinte, a responsabilidade de evitalo a todos e todas nos incumbe».
Así tamén o recorda o preámbulo do propio documento no seu parágrafo final: «a presente Declaración Universal dos Dereitos da Persoa é un ideal común polo que todos os pobos e nacións se deben esforzar, para que tanto os individuos como as institucións, inspirándose constatemente nela, promovan, mediante o ensino e a educación, o respecto a estes dereitos e liberdades, e aseguren, por medidas progresivas de carácter nacional e internacional, o seu recoñecemento e aplicación universais».
Ao inicio e ao remate do acto será proxectado un vídeo-semblanza (preprado por Paco Vilabarros) de Xesús R. Jares, a quen os organizadores dedicamos unha saudosa lembranza.

Benvido, «Xornal de Galicia»

Recibimos con alegría o primeiro número de Xornal de Galicia, a primeira cabeza periodística que se define como galeguista no periodo autonómico. Haberá tempo para aquilatar as intencións e a liña informativa do proxecto encabezado por José Luis Gómez, mais é indubidable que a presentación do produto é impecable (especialmente o deseño e a disposición tipográfica) e o enfoque informativo moi atractivo para a lectura. Un medio que abre un pouco máis o pluralismo informativo no país, abandonando a confrontación entre territorios polo debate entre posicións ideolóxicas. Un paso importante para a nación. Benvido, pois, este Xornal de Galicia saído hoxe de trinque. Desexámoslle os maiores éxitos.

Cultur.gal 2008, un balance esperanzador

Despois de catro días moi intensos no Cultur.gal 2008, cómpre facer unha recapitulación. Adianto que considero esta segunda feira celebrada na Coruña como un éxito, tanto polo aumento considerable de público con respecto á edición anterior como pola diversidade dos sectores das industriais culturais presentes (sexan os que venden produtos ou servizos). Este proxecto estratéxico da industria cultural en lingua galega de contar cunha cita anual de referencia para visibilizar a súa presenza na sociedade de noso consolídase con claridade. Un éxito colectivo do que todos nos debemos sentir orgullosos e que demostra que temos un pobo lector, unha industria cultural emerxente con vontade de selo, un país orgulloso dos creadores na lingua propia. Hai futuro, moito.
Entre as cuestións máis positivas deste Cultur.gal 2008, ademais do aumento moi considerable de público xeral, debemos salientar o crecemento da presenza de público profesional de sectores como o teatro e a xestión cultural (que se incoporaron nesta edición), a mellora da convocatoria publicitaria e a diversidade e interese do programa de actividades para todos os públicos (foron varios centos as actividades que se desenvolveron) e o compromiso coa feira da Radio Galega que oa longo da fin de semana emitiu en directo moitos dos seus programas. Cultur.gal 2008 transformouse nesta segunda edición nunha feira de feiras, onde xunto ao peso decisivo do libro galego (o noso sector da industria cultural, a pesar das súas cifras humildes, máis consolidado e estable), comezan a emerxer outros sectores, como o da distribución de espectáculos (tanto musicais, teatrais como de animación) e a xestión cultural.
Entre as cuestións a mellorar, que tamén houbo algunhas insuficiencias, a da comunicación interna da organización co público e cos expositores pareceume a máis salientable. Coa excepción do groso programa de actividades, non existiu un sistema de información en liña que orientase ao público sobre o moito que podía atopar (tanto no que se refire aos produtos, como a todas as actividades). Pareceume significativa, tamén, a escasa presenza de pantallas nos estans dos editores de libros (unha mostra significativa do noso atraso no eido da cultural dixital), como a imposibilidade para o público de escoitar ou visionar os discos nos dos produtores de música e audiovisual. A ausencia das artes visuais tamén foi outra carencia (podería estudarse a posibilidade incorporar a futuras edicións, quizais como un módulo específico, a feira do proxecto-edición), como todo o referido á cultura de internet e das súas redes sociais. Salientable, maogoadamente, foi o escaso compromiso da TVG co evento que só achegou o espectáculo da Xabaxira e gravou o concerto do Music.gal (botamos en falta un set da TVG onde se gravasen entrevistas con escritores, músicos ou actores, como é adoito noutros eventos; carencia suplida polo esforzo extraordinario realizado pola AELG que no seu espazo Falemos de libros emitiu en directo por internet máis de corenta destas pezas). Carencias que, en todo caso, poderían subsanarse doadamente en futuras convocatorias.
De cara ao futuro dun Cultur.gal, que non teño dúbida medrará cada ano, haberá que tomar dúas decisións importantes: decidir a súa ubicación definitiva (ben na Coruña ou itinerando polo resto das cidades do país) e consolidar o seu sistema de xestión (sexa organizado directamente pola Consellaría de Cultura e Deporte, como nesta edición, ou por medio dunha fundación pública, con participación das administracións e dos sectores da industria). Dúas cuestións que merecen unha reflexión devagar que faremos en futuras anotacións. No entanto, o éxito dos Cultur.gal do futuro dependerá da corresponsabilidade e compromiso dos sectores e das empresas neste proxecto en man común. Hoxe, como responsable de Xerais, reiteramos o noso compromiso con Cultur.gal e abenzoamos o esforzo do equipo organizador, dirixido por Nel Vidal e Roberto Pérez Pardo, e aos responsables políticos do evento, o director xeral Luís Bará e a concelleira coruñesa María Xosé Bravo, que estiveron admirablemente a pé de obra servindo á cidadanía durante estas intensas xornadas. Beizóns para todos eles.

Os murais do Faro

No artigo da semana recomendo visitar a exposición dos murais do Faro instalada na Estación Marítima de Vigo. Unha interesante lección de historia local.

Culturgal 2008

Dende onte estamos no Culturgal da Coruña, onde temos un completo programa de actividades ao longo de toda a fin de semana.

«O Globo de Shakespeare», o elenco de Jaureguízar

O vindeiro sábado, ás 12:00, presentaremos en Culturgal O Globo de Shakespeare, a máis recente novela de Jaureguizar. Dende hai dúas semanas Jaureguizar iniciou no seu blog unha serie de anotacións sobre o elenco de personaxes da obra, unha experiencia interesante dun autor reflexionando sobre a súa propia obra. Velaí, a primeira sobre Ricardo, o personaxe central, a segunda, sobre Rosalía, a terceira sobre a señora Quickly, a cuarta sobre Sebe e a quinta sobre Adriana:

Ricardo é o personaxe central da miña nova novela, O globo de Shakespeare; cando menos iso lle gusta pensar a el. É xiboso, polo que o seu pai decidiu chamalo Ricardo. Ten uns cincuenta anos e vive dende sempre no pazo familiar onde o atende Celia Mandiás, á que el chama Señora Quickly. Devoto de Shakespeare (e tamén de Leandro, o seu pai) sente paixón polo teatro, aínda que careza de talento para crealo. Personifica o fracaso, que lle provoca unha desesperación que el repercute no seu amigo o escritor de éxito Sebe. Está convencido de que manipula ás persoas que ten ao redor. A súa habelencia coas mans permítiulle facerse un teatro na casa e ducias de monicreques. Anda sempre cun boneco na man porque así pode manterse nun segundo plano e non ter que enfrontar a realidade. Está divorciado da súa muller, Rosalía, coa que ten tres fillos: Hamnet, Xiá e Susana. Xanta con eles todos os días no piso no que viven. O seu carácter é caótico, desordeado, irascible, botaporela, caprichoso, sentimental, cruel, xeneroso, arroutado.

Rosalía é un dos secundarios da miña nova novela O Globo de Shakespeare. Estivo casada con Ricardo pero non deu aturado vivir no seu pazo nin a súa familia. Divorciáronse, mais ela segue sendo a Terra sobre a que xira o satélite de Ricardo. De nova, ficara fascinada polo seu talento para o espectáculo; ela, que non deixaba de ver a Lúa coma unha farola auxiliar nas noites. O monifateiro xanta na súa casa todos os días, xunto cos tres fillos que teñen en común. Ela segue aturándoo porque continúa namorada del. Rosalía é repoluda, optimista, pragmática, xenerosa, celosa e demasiado parva para decatarse do miserable que é o seu ex home con ela.
En realidade, chámase Celia Mandiás e é ama de chaves. Rexe a vida do pazo no que está ambientado ‘O globo de Shakespeare’. Entrou na casa sendo unha rapariga e no que leva máis de medio século. A xenerosidade vai canda ela, pero é quen de ser cruel se detecta unha ameaza ao seu poder. O seu carácter é disciplinado, ascético, dominado polo deber e a moral. Fisicamente é enxoita e fibrosa, camiña erguida e ás présas, polo que Ricardo alcumouna Señora Quickly. Sente paixón polos paxaros, ata o punto de que dá as horas con razas deles. Recende a aceite de oliva virxe. Tivo un novio mariñeiro cando moza, pero el desapareceu.

Sebe (Eusebio Pontella) é un dos personaxes privilexiados d’O Globo de Shakespeare. O debuxo que lle fixen foi arquetípico, índa que eses trazos unidireccionais teñen unha razón de ser. Sebe é un home encantador, guapo, elegante, sociable, amable, simpático e disciplinado na promoción desas novelas que tanto éxito teñen. Está casado con Adriana, unha muller á que avantaxa fisica e socialmente. A súa vida cambia cando empeza a soñar con limóns, que empezan sendo verdes e rematan sendo maduros. Os limóns tiran por el cara unha paixón que fará que perda a súa capacidade de decisión sentimental.

Adriana é a muller de Sebe na miña novela ‘O Globo de Shakespeare. O seu aspecto, repoludo e feo, compite en desagradable co seu carácter túzaro por ver quen é máis desagradable. Con todo, é unha muller cunha gran fortaleza, que enfrenta continuamente os desastres da vida. Encarada ao éxito do seu home, preferiu ficar na discrección porque todo o seu soño na vida é ser querida por Sebe, de quen envexa o seu físico e o seu don de xentes.

Campaña canadiana de fomento da lectura

Vía Ediciona e a revista Babar coñezo esta impactante campaña de fomento da lectura entre os nenos e as nenas promovida pola Fondation pour l'alphabetisation de Canadá. Diversos personaxes de contos infantís deambulan agonizantes polos espazos dun hospital para expresar que se os nenos deixan de ler eles morrerán (o lema da campaña: «Cando non lemos a imaxinación desaparece»). A Cincenta turrando do goteiro polos corredores , Peter Pan en cadeira de rodas na soidade do seu cuarto ou a Carapuchiña na sala de urxencias son algunhas das imaxes desta sorprendente campaña de «sensibilización» lectora. Os vídeos da campaña poden verse enlazados desde aquí (por máis que procurei non os din atopado en you tube). Unha proposta que obriga a reflexionar sobre o valor profunda da lectura e da ficción.

Actualización (04-12-2008): Grazas, Ronsel. Claro que o vídeo se pode ver en you tube:

Homenaxe a Voces Ceibes

Tratamento subordinado

Mais que recomendable a longa conversa que manteñen Agustín Fernández Paz e Manuel Vidal Villaverde este luns en Galicia hoxe. Entre as moitas cousas a salientar das palabras sabias de Agustín recollo estes dous fragmentos imprescindibles:

O primeiro sobre a lingua:

Se non se quere que haxa cidadáns de primeira e de segunda, teñen que crearse as condicións para que poidamos vivir en galego coa mesma normalidade coa que o pode facer unha persoa castelán falante. Para iso, entre outras moitas medidas, é imprescindible que a poboación sexa competente nas dúas linguas oficiais, para que logo cadaquén poida decidir se usa unha ou outra nos diferentes ámbitos e situacións. É dicir, a dobre competencia é imprescindible para garantir a liberdade lingüística. Unha dobre competencia que xa posuímos todos os cidadáns que temos como lingua de instalación o galego. Pois non se debe esquecer que a oposición entre castelán falantes e galego falantes é, en boa medida, unha falsidade. En todo caso, a oposición será entre os que temos competencia bilingüe e os que se encastelan no mantemento da competencia monolingüe vivindo nun país con dúas linguas oficiais.

O segundo sobre algúns dos problemas da lectura e escrita en galego:

Escribir nunha lingua minorizada socialmente leva aparellados serios problemas de visibilidade, tanto na propia sociedade (e penso agora nos libros galegos en Galicia, confinados coma nunha reserva india nunha parte significativa das librarías, ou no tratamento subordinado que reciben nos medios de comunicación, ou no insidioso mantra de que somos unha literatura subvencionada) como na posibilidade de ser traducidos a outras linguas e chegar así aos potenciais lectores doutros países do mundo. Así que esta cuestión é política, e son as medidas de política económica e cultural as que poden axudar a solucionala.