A terra cantada

A bibliografía sobre cuestións políticas non é moi extensa en Galicia nin en galego, razón pola que é moi de agradecer este novo libro de Camilo Nogueira, con certeza o político nacionalista que máis escribiu nos últimos vinte e cinco anos. Desta volta, tras a exitosa publicación do primeiro volume d’ A memoria da nación, Nogueira ofrece n’ A terra cantada unha primeira antoloxía de oitenta dos seus textos políticos escritos todos eles dende 1981 a 2005.
Camilo Nogueira escolmou algunhas intervencións parlamentarias moi salientables (a do retorno dos restos de Castelao de 1983, a pioneira proposición de Lei de Normalización Lingüística de 1981, a iniciativa presentada en 1990 no Parlamento de Galicia sobre autodeterminación como nación, ou a longa lista de preguntas ao Consello e de intervencións nas sesións plenarias do Parlamento europeo sobre a cuestión dos inmigrantes mortos nas costas europeos), algúns discursos e intervencións políticas, e sobre todo, unha parte significativa das súas colaboracións en revistas especializadas de fóra de Galicia e xornais como El País, La Voz de Galicia, A Nosa Terra e Vieiros, o medio electrónico onde publica na actualidade.
Precedido por un fermoso limiar, “O comezo do mundo”, o libro artéllase arredor de catro capítulos que son outros tantos eixos das preocupacións do autor: o primeiro, “Provincia ou nación” (onde aborda as cuestións referidas ao desenvolvemento do movemento nacional galego); o segundo, “A memoria e a amnesia” (no que reflexiona sobre as contradicións existentes sobre o papel de Galicia, Cataluña ou Euskadi dentro de España); o terceiro, “Unha revolución histórica” (onde percorre e analiza os fitos decisivos do proceso constitucional europeo recente); e, por último, “O imperio declinante” (no que, dende a súa dilatada experiencia internacional, dá conta dalgúns dos acontecementos máis salientables da última década).
A pesar de construír o volume con materiais de datas e intencionalidades, seguramente moi diversas, Nogueira ofrece un libro con unidade e grande coherencia pola súa intención explícita de propoñer ao lector como fío condutor unha reflexión sobre a construción do proxecto nacional galego nos últimos dous séculos. Interpretación ou lectura non tanto como a historia dun nacionalismo concibido como ideoloxía, senón como unha proposta de liberdade, progreso e independencia que, cos seus erros e os seus acertos, reflicte a procura do autogoberno para Galicia situarse como nación no mundo sen mediacións políticas estatais sacralizadas.
Especial interese ten, na miña opinión, á chamada explícita do autor ao nacionalismo galego contribuíndo a que a sociedade asuma a oportunidade de emprender o camiño que conduce a ser nación política, abandonando calquera tentación de resignarse e subordinar a propia personalidade á dominante no estado. Nogueira enuncia unha menxase esperanzada para unha Galicia con vontade de mudar a súa perspectiva histórica, reencontrándose como nación política, unindo a memoria do pasado co proxecto do futuro. Para iso deberá aceptar a responsabilidade de valerse economicamente, na interdependencia que se impón hoxe a todas as entidades nacionais e estatais; promover un desenvolvemento económico e social autocentrado; recoñecer a lingua galega como nacional e universal; contar cun autogoberno resultado da autodeterminación, por moito que isto sexa o porduto dun pacto histórico que teña en conta a realidade plurinacional da convivencia na Península e en Europa, contar cunha presenza autónoma no mundo… Pensar, en definitiva, o mundo desde a propia Terra e sendo do mundo en dialéctica coas circunstancias de cada tempo. Velaí a terra cantada que presentaremos o martes en Compostela.