"Anxel Casal,un editor para un país"

O pasado día do libro presentouse Ánxel Casal, un editor para un país (Catálogos de Lar e Nós), un magnífico volume, coordinado por Alfonso Mato e coeditado polo Seminario de Estudos Galegos e o Consello da Cultura Galega. A edición desta obra supón, tras o traballo de Ernesto Vázquez Souza, un paso definitivo para fixar a historia da edición en galego no primeiro terzo do século XX, xa que se compila e cataloga todo o fondo bibliográfico editado por Ánxel Casal en Lar (xunto a Leandro Carré Alvarellos) coma logo en Nós, xa en solitario, onde se recollen todos os nosos clásicos da xeración das Irmandades da Fala e do Seminario de Estudos Galegos. Ademais, a publicación desta obra ten particular importancia para a difusión do fondo bibliográfico histórico en galego (o que constitúe un formidable recurso didáctico para o ensino da literatura galega do século XX), xa que tamén se pode descargar na rede, incluíndo a reprodución da totalidade das cubertas dos libros publicados polo editor mártir. Tras o éxito rotundo da celebración do ano dedicado a Xosé María Álvarez Blázquez, a edición do catálogo de Casal volve poñer sobre a mesa a necesidade de dedicarlle unha homenaxe semellante ao editor que "fixo máis que todos nós". Beizóns a Alfonso Mato e ao seu equipo de colaboradores por tan formidable achega.

As luces da República

Os compañeiros da Asemblea Republicana de Vigo convidáronme a pronunciar unhas palabras con motivo da concentración republicana do 14 de abril. Reproduzo o texto que escribín.

Estimados compañeiros e compañeiras:
Reunímonos para recordar a xesta democrática que un día coma hoxe de hai setenta e sete anos protagonizaron os nosos avós. Facémolo sen nostalxia, sen saudades ningunhas, movidos pola convicción profunda de que aquel lume de esperanza acendido por eles o 14 de abil de 1931 continúa aceso na memoria de moitos corazóns, convencidos de que aqueles seus ideais de renovación democrática, de liberdade, de igualdade e fraternidade están hoxe plenamente vixentes. Aqueles ideais son, tamén, hoxe os nosos ideais.
Todos sabemos que nos reunimos nun espazo emblemático da memoria republicana viguesa. En fronte nosa, no muro do león de Pedro Domeq, contiguo ao edificio “El Moderno”, quedaron sinaladas as marcas de fusilaría que o 20 de xullo de 1936 acribillaron, tras a lectura do Bando de Guerra do capitán Antonio Carreró Verges, a Lenin Moreda Vázquez, un rapaz de só catorce anos, que o profesor don Xesús Alonso Montero considera o primeiro mártir vigués da represión.
Lembrar hoxe a efeméride do 14 de abril de 1931, un día que foi vivido pola xeración dos nosos avós como un auténtico estourido de alegría, é, ademais, un acto de estrita xustiza histórica; mais aínda nunha cidade como Vigo que, xunto a Eibar e Barcelona, se adiantou en proclamar, tras os resultados das eleccións municipais do 12 de abril, a chegada da nena bonita.
Efectivamente, foi o tipógrafo socialista Enrique Heraclio Botana (logo fusilado o 27 de agosto de 1936 en Pereiró, xunto a outros mártires), quen, en representación da xunta republicana viguesa, izou na tardiña daquel martes, catorce, a bandeira tricor na viguesa casa do concello. Abríanse así cinco anos nos que se realizou un colosal esforzo de modernización social baseado na consideración da “pedagoxía como a auténtica ciencia de transformar as sociedades” e na declaración dunha guerra aberta contra o analfabetismo e a ignorancia. Afirmábase así o valor central da educación e da cultura como luces para o progreso e para a convivencia cidadá. Só, alicerzados sobre estes valores, crían os dirixentes republicanos, se podería lograr que España fose unha auténtica democracia.
Estas ideas eductivas republicans, defendidas polos membros da Institución Libre de Enseñanza e do movemento de intelectuais rexeracionista, calaron tan fondo que, coa perspectiva do tempo transcorrido, debemos considerar a aquel período republicano como o dunha revolución educativa sen parangón na nosa historia. Tras a creación dunha escola primaria unificada (neutra, coeducadora, gratuita e obrigatoria), planificouse a construción de 27.000 mil escolas (2.200 en Galicia); acometéndose, tamén, a formación de mestres e pedagogos e a mobilización cultural promovida polo Patronato das Misións Pedagóxicas co obxecto, como sinalaba o director xeral de Instrución Pública Rafael Llopis, “de sacudir da modorra a esa España rural e inxusta que permanecía aferrada á tradición monárquica, liberando aos seus habitantes do caciquismo que caracterizou o réxime canovista e a ditadura de Primo de Rivera”.
As Misións Pedagóxicas chegaron a Galicia en 1933 contando coa participación do inesquecible Rafael Dieste, ou doutras figuras galegas como o poeta Lorenzo Varela, o pintor Urbano Lugrís ou Otero Espasandín. En medio centenar de poboacións galegas desenvolveron exposicións pitóricas polo día e charlas e proxeccións cinematográficas pola noite, ademais de contribuír a montar bibliotecas escolares, un feito inaudito, daquela: só na provincia de Pontevedra creáronse 155 en dous anos.
Aquelas luces educativas reformistas da Segunda República estendéronse ademais a un amplo programa de democratización e de procura de avances sociais: aprobouse o voto feminino, procurouse a incorporación da muller a algúns gobernos e procedeuse a separar a Igrexa e o Estado; aprobáronse os Estatutos de Autonomía de Cataluña, Euskadi e Galicia abríndose, por vez primeira, a posibilidade de construción dunha España plurinacional e do recoñecemento da súa diversidade lingüística e cultural.
Setenta e sete anos despois, cómpre recoñecer aquel esforzo de vitalidade democrática e transformación modernizadora emprendido nun intenso tempo de entusiasmo, truncado infelizmente pola intolerancia dos que se alzaron contra o poder lexitimamente constituído e acometeron unha feroz represión xenocida.
Xa é tempo de recuperar a historia e recoñecer dunha vez o esforzo realizado por todas aquelas persoas que prenderon e mantiveron contra vento e marea acesas as luces da República. Mais tamén este noso tempo é o acaído para expresar a vixencia e actualidade dos ideais republicáns de globalización de fraternidade, de finalización dos privilexios da igrexa e da coroa, de afirmación do laicismo na organización da sociedade, de honestidade e austeridade no exercicio do goberno e da profundización da participación da cidadanía na xestión do público.
Compañeiros e compañeiras: manteñamos acesas as luces da República.
Saúde e República!
Viva República!

O acto, cada ano máis concorrido, reuniu a máis de trescentas persoas.

Etiquetas: República

Ángela Iglesias Rebollar e José Niebla García

Hoxe recibín na caixa de correo un saúdo dende Barcelona do neto de Ángela Iglesias Rebollar, unha das mulleres asasinadas ás que recordabamos no noso artigo do domingo. O correo, moi agarimoso, achega información moi clarificadora sobre a peripecia de Ángela e do seu home (José Niebla García). Polo seu indubidable interese histórico transcribo tres dos seus parágrafos:

"Veo que de mi abuela es quizá de la que menos información tenéis y me ofrezco para contaros lo que sé, que tampoco es mucho. Hace un par de años, mi padre (es el José que mencionas en tu texto) y yo pedimos permiso al Ministerio de Defensa para consultar el archivo militar del Ferrol. Allí encontramos el legajo de un consejo de guerra a uno de los "fuxidos" que mi abuela tenía refugiado en su casa y allí también encontramos por primera vez testimonios directos de cómo mis abuelos perdieron la vida. Mejor dicho, se la quitaron violenta y salvajemente. En el legajo aparecen las declaraciones de los que participaron en la redada y como poco después aparecieron los cadáveres de mis abuelos asesinados por balas por la espalda. Y muchos comentarios sobre el hecho de que mi abuela era "protestante" y desafecta al régimen.También tengo testimonios de como guardias civiles y falangistas participaron en aquellos hechos. No sé donde estan los cuerpos de mis abuelos, pero si se que su recuerdo está vivo en nosotros, especialmente en mi padre, que se quedó huérfano a los 4 años. Y no sólo perdió a sus padres, también le separaron de su hermano Eliseo, a quien no volvió a ver hasta transcurridos 40 años, en la década de los 70.La hermana de Angela Iglesias, Maruja, aún vive. Es mi abuela-madrina. Cumplió 100 años el pasado mes de octubre..."

Moito agradecemos esta información que axudará a restaurar a memoria de Ángela Iglesias Rebollar e José Niebla García. Grazas, moitas grazas.

Etiquetas: Memoria_histórica

Seis mulleres na memoria

No artigo da semana recupero un anaco das vidas das seis mulleres cuxos nomes identificarán seis novas rúas da cidade de Vigo. Unha rúa de Teis levará o nome de Ángela Iglesias Rebollar; dúas da zona da Travesía de Vigo os de Rosario Hernández Diéguez "A Calesa" e Carmen Miguel Agra; dúas do PERI de Barreiro os de Margarita Bilbatúa Zubeldia e Urania Mella Serrano; e outra de Pardaíña-Rocío o de Mercedes Núñez Targa. Seis nomes, portadores de historias de vida moi duras, esgazadas en tempos de intrasixencia e terror. Seis nomes borrados ou esquecidos que, despois de máis setenta anos, agroman no noso rueiro para contribuír ao proceso de recuperación da memoria histórica das mulleres da IIª República en Vigo. Un acto de xustiza.

Etiquetas: Vigo

Cen anos do Náutico

No artigo da semana celebro a publicación do libro O Real Club Náutico. Cen anos de historia de Vigo de José Gómez Alén. Ademais do libro hai un interesante documental que o acompaña.

Etiquetas: Artigos

O histórico adeus de Fidel

Unha noticia tan importante debe quedar no arquivo do blog. Máis aínda cando o vindeiro venres, o meu compañeiro Xosé García Crego presentará (dentro dos actos previstos pola delegación galega) na Feira do libro da Habana a edición que preparemos das conversas do comandante con Ignacio Ramonet. Loxicamente, este episodio non esta recollido no groso volume de setecentas páxinas que editamos.

Historias de Vigo

No artigo da semana fago un repaso polas obras claves da historiografía viguesa anterior a 1960, propoñendo a edición da Historia de la ciudad de Vigo de Avelino Rodríguez Elías, que permanece aínda inédita, a pesar de que o seu manuscrito está "custodiado" polo concello de Vigo dende hai anos.

Etiquetas: Historia_Vigo

Historias de fútbol rebelde II

A PELOTA COMO BANDEIRA
Apupado polos comentarios de Mario e dedoscomovermes á miña anotación, rememorei o que conta Eduardo Galeano, no seu libro El fútbol a sol y a sombra, sobre ese partido famoso do Dynamo de Kiev. Creo que este relato é unha das mostras máis claras das verdadeiras razóns do carácter, á vez, heroico e identitario do fútbol. O escritor uruguaio remóntase aos días da invasión nazi de Ucrania en 1942. O exército alemán organizou, entón, un partido de fútbol. Un enfrontamento entre unha selección dos membros das súas forzas armadas contra o Dynamo de Kiev, formado, na súa maior parte, por obreiros da fábrica de tecidos local. “Os superhomes contra os mortes de fame”, subliñaba Galeano. O estadio rebosaba. As bancadas calaron cando os ocupantes meteron o primeiro gol; acendéronse cando o Dynamo empatou; e estalaron cando, case o remate do primeiro tempo, os locais se puxeron por diante.
Durante o descanso, o comandante das forzas alemanas mandou ao seu asistente aos vestiarios do Dynamo:
–O noso equipo nunca foi vencido en territorios ocupados –advertiu o militar a aquel fato de obreiros futbolistas–, se vostedes gañan, fusilarémolos, –engadiulles.
Pouco despois da reanudación do encontro, chegou o terceiro gol dos ucraínos, e cando meteron o cuarto, o estadio “veuse abaixo nun só e longuísimo berro”.
Galeano xa non precisa de moitas palabras para rematar o relato: “antes de que se cumprise o tempo regulamentario, o árbitro deu por rematado o encontro”. Excuso dicir que os xogadores do Dynamo foron todos fusilados coas botas postas. Anos despois da Liberación, aqueles heroes mereceron unha estatua pétrea, que se conserva no centro de Kiev.
Este relato en tempo de guerra, enchido da lucidez e da emoción que imprime Galeano na xusta brevidade dos seus textos, amosa algunhas claves do valor épico e simbólico deste xogo universal de pelota. Os obreiros ucraínos defendían en cada un dos lances do xogo a súa dignidade asoballada e os seus compatriotas berraban, implicitamente, “liberdade” con cada un dos seus tantos. Velaquí, expresado cun dramatismo, quizais esaxerado, o valor no eido simbólico deste espectáculo de masas que constitúe unha das canles de expresión dos sentimentos colectivos de pertenza a unha comunidade. Este tipo de análise permítenos comprender o sentido das mobilizacións populares que se producen despois dos triunfos ou ascensos (“concibidos como xestas”) dos clubes humildes de países coma o noso. Velaí a esperanza dos afeccionados a que a pelota coma bandeira sinale o día dun entusiasmo tan estrondoso como efémero. Intentaremos seguir furgando estas estremecedoras historias do fútbol rebelde.

Etiquetas: Fútbol

Historias de fútbol rebelde

Grazas á chuzada de Fulano descubrín esta anotación de Camilo Rueda Navarro sobre "Historias de fútbol rebelde e rebeldes do fútbol". Recomendo a historia do Celtic (o primeiro equipo británico en gañar a Copa de Europa), a de Paul Breitner (o fútbolista maoísta que xogou no Real Madrid), ou a do doutor Sócrates (capitán do mítico Corinthians). Unha anotación que debe quedar no arquivo dos que continuamos acreditando no fútbol, a pesar da súa abafante mercantilización, como expresión de anceios colectivos e de solidariedade universal. Como debemos intentar tecer a rede, aí vai a miña achega a estas historias de fútbol rebelde.

A DIGNIDADE DA URSS
Dúas semanas despois daquel fatídico 11 de setembro de 1973, cando Pinochet promoveu o golpe de estado que expulsou do Palacio de la Moneda ao presidente mártir Salvador Allende, a selección da URSS debeu enfrontarse á de Chile en Moscova nun encontro clasificatorio de repesca que daba acceso ao Mundial de Alemaña 74. Aquel partido confuso, arbitrado polo brasileño Armando Marques, rematou con empate a cero, agardando polo encontro de volta que debía celebrarse en Chile o 21 de novembro de 1973. A selección da Unión Soviética esixiu, entón, que non se disputase no Estadio Nacional de Santiago de Chile, alegando que esta instalación deportiva fora utilizada pola Xunta Militar de Pinochet como campo de concentración (xuntaron alí a máis de catro mil persoas), onde se realizarán numerosas execucións e torturas, e solicitando á FIFA á que se escollese outro escenario. Entón, a FIFA acometeu unha das súas máis aberrantes actuacións efectuando unha revisión do estadio digna das mellores obras do absurdo, cos prisioneiros observando aos seus representantes dende as xanelas dos subterráneos, ameazados con ser executados se berraban para denunciar a infamia. A pesar da escueta negativa que a URSS enviou á FIFA de que non se presentaría a xogar en Santiago, a selección chilena compareceu, na data establecida pola FIFA, o 5 de xaneiro de 1974 no Estadio Prisión para xogar un triste encontro sen rival ningún, conseguindo con dous tantos a porta baleira, para vergonza do fútbol internacional a clasificación para o Mundial. A Unión Soviética foi sancionada por tan digno comportamento pola FIFA cunha multa de cen mil dólares. No vídeo pode comprobarse un daqueles goles dunha das máis noxentas mascaradas futbolísticas da historia, celebrada por Pinochet coma unha "nova vitoria contra o comunismo". Ben é recordar hoxe o comportamento de dignidade do conxunto da URSS.

Etiquetas: Fútbol

Sala para o libro no Museo do Pobo Galego

Onte foi inaugurada a nova sala no Museo do Pobo Galego denominada "Da imprenta. Dos impresores e encadernadores. Do libro e a prensa" e subvencionada polo Xacobeo. A sala presenta os oficios de impresores e encadernadores e recolle o máis representativo da cultura letrada na historia de Galicia até o presente. A inauguración desta sala constitúe un feito significativo xa que carecemos en Galicia dun museo sobre a imprenta e o libro, unha institución necesaria para recoller toda a nosa memoria literaria e textual. Quizais esta sala do Museo do Pobo Galego, que xa temos ganas de visitala, poida ser o xermolo do Museo do Libro Galego que entendemos formará parte do proxecto da Biblioteca e Hemeroteca Nacionais da CdC.

Etiquetas: Museo_do_Pobo_Galego

Urbano R. Moledo

No artigo da semana fago unha semblanza da figura de Urbano R. Moledo, o dramaturgo galeguista de ideas socialistas que protagoniza Cardume, a novela de Rexina Vega. Tamén recupero do esquecemento os nomes doutras doce persoas que, coma el foron, fusiladas o 10 de decembro de 1936 no castelo do monte do Castro. A literatura como memoria resistente.

Etiquetas: Artigos

O Vigo de 1800

Javier Mosquera, o xornalista que mellor coñece a historia viguesa, publica hoxe en Faro unha reportaxe moi interesante para coñecer o Vigo de hai douscentos anos. De viliña mariñeira e amurada a volcán de dinamismos. Merece arquivarse no blog. De interese didáctico.

A imaxe é unha reconstrucción realizada por Carlos Núñez.

Etiquetas: Vigo

O discurso de Manuel Azaña

O famoso último discurso de Manuel Azaña, o das tres pes ("Paz, Piedad, Perdón), pronunciado o 18 de xullo de 1938 no concello de Barcelona, pode escoitarse completo aquí (setenta e catro minutos en sete arquivos). Un documento histórico para arquivar. Moi recomendable a súa utilización didáctica.

Etiquetas: Manuel_Azaña

Presentación "De provincia a nación"

Foi moi brillante a presentación celebrada hoxe do monumental libro de Justo Beramendi. O Vicepresidente da Xunta, que presidiu o acto, soubo contextualizar moi acaidamente a aparición de tan importante obra na situación actual do nacionalismo. A presentación xirou, ademais, arredor da intervención do profesor Xosé Ramón Barreiro Fernández que gabou a harmoniosa arquitectura conceptual dunha obra que definiu como "magna". Especialmente importantes foron dúas das súas afirmacións: "Xa temos escrita a biblia da historiografía nacionalista". "Nesa ducia de libros imprescindible que ten unha biliografía dun país, en Galicia sempre estarán dúas obras: O atraso económico de Galicia de Xosé Manuel Beiras e De provincia a nación de Justo Beramendi".
Entre o numeroso público estaban figuras do galeguismo e da política galega como Isaac Díaz Pardo, Xosé Manuel Beiras, Camilo Nogueira, Ramón Villares, Francisco Jorquera, Lorenzo Fernández Prieto, Xosé Antón Segade, Xerardo Estévez, Mercedes Rosón e moitas outras. Unha presentación importante para o que entendo será o noso libro do ano e unha das obras que marcarán como referentes o noso catálogo durante un longo período.

Actualización (27-10-2007): a crónica da Voz de Galicia.

Etiquetas: Justo_Beramendi

Atacado o monumento de Puxeiros

Onte foi atacado o monumento que o pasado sábado foi inaugurado en Puxeiros, lembrando a sete persoas que foran alí cuneteadas o 15 de setembro de 1936. Unha lamentable manifestación de intolerancia que denunciamos con indignación.

Etiquetas: Memoria_histórica

De provincia a nación

Hoxe, coincidindo co Día da patria galega 2007, entrou no prelo De Provincia a nación. Historia do galeguismo político, a magna obra que durante unha década preparou Justo Beramendi. Este groso volume de 1248 páxinas, encadernado en cartone e en formato 17 x 24, é unha investigación sistemática da natureza e evolución dos movementos sociopolíticos de reivindicación de Galicia como suxeito político de seu dende as súas primeiras manifestacións individuais no século XVIII até a actualidade.
O tratamento do provincialismo, do rexurdimento e do rexionalismo do século XIX, e máis aínda do nacionalismo galego do século XX, faise cunha profundidade sen precedentes. Para a análise acaída das diferentes dimensións –a ideolóxica, a social, a organizativa, a electoral– e das súas interrelacións, o autor incorpora conceptos e modelos analíticos propios que implican unha notable innovación metodolóxica no eido do estudo do nacionalismo. As maiores novidades neste sentido son a reconstrución das estruturas das ideoloxías, a caracterización das bases sociais e a técnica aplicada para desvelar e cuantificar a fraude electoral na Segunda República. Ademais, en paralelo coa historia central, vai trazando a da cuestión nacional en España, o que permite ter en conta a incidencia de factores extragalegos e comparar o galeguismo político cos seus análogos doutros territorios do Estado español. Isto unido á consideración da natureza e dos problemas maiores da sociedade galega de cada época, dá as claves para unha explicación convincente das causas do nacemento, persistencia, posibilidades e limitacións do nacionalismo galego. Xa que logo, este libro é unha contribución decisiva para coñecer e entender, por que Galicia ten hoxe unha personalidade política irreversiblemente diferenciada. Estará nos andeis das librarías na primeira semana de setembro.

Etiquetas: Justo_Beramendi

Ardora

Dedico o artigo da semana a comentar as Ordenanzas de 1573 sobre a pesca da sardiña na ría de Vigo, texto que coñecín traducindo para o galego o primeiro capítulo d' A cidade e os días de Xosé María Álvarez Blázquez. É reveladora, e moi actual, a conciencia conservacionista que posuían os mariñeiros galegos de hai cinco séculos.

Etiquetas: Sardiña

Episodios de terror

Coincidindo coa Feira do Libro de Vigo lanzamos ao mercado este libro imprescindible para a recuperación da memoria histórica. Os autores sintetizan todo o que se leva escrito até o de agora sobre o período da Guerra Civil na provincia de Pontevedra, centrando o libro arredor do campo de concentración da illa de San Simón e a súa colonia penitenciaria. Episodios de terror recupera máis de catro mil nomes de perdedores da Guerra Civil, incorporando tamén os nomes das persoas que asinaron as sentenzas ou as dos que, segundo testemuños orais e investigacións, actuaron como asasinos nas estradas.

Etiquetas: Memoria_Histórica

Que din os rumorosos?

Ferrín publica hoxe un novo artigo que completa o da segunda feira. Dous textos maxistrais sobre o himno galego. Indispensable que pasen o arquivo.

Etiquetas: Himno_galego

Herminio Barreiro: "Sobre a recuperación da memoria histórica"

Herminio Barreiro leu este texto sobre a recuperación da memoria histórica nun acto celebrado o 25 de abril no Salón de Actos da Facutltade de Educación de Santiago. Un texto excelente que merece ser arquivado.

Dicía con moita ironía Jesús Vicente Chamorro, aquel inesquecible e revolucionario fiscal do Tribunal Supremo, que Deus é o único que sabe que é o que vai pasar no futuro. Ou seña, que Dios é o amo do futuro. Pero, pola contra, non ten ningún poder sobre o pasado. Porque o pasado xa pasou (“lo mejor del pasado es que ya pasó”, afirmaba Ortega, como quitándose un peso de encima). En cambio, os xuices, os policías e os historiadores, que non teñen ningunha certeza sobre o que vai pasar no futuro, si que poden actuar e decidir libremente sobre o pasado. Poden remexer canto queiran nese pasado. Porque iles considéranse os seus verdadeiros amos, os seus propietarios. Por iso podemos dicir que os xuíces, os policías e os historiadores, dalgunha maneira, son máis que Deus.
Aparentemente, así son as cousas. Pero, son realmente así? Pois ó mellor, realmente si son así, monarquicamente si son así, pero republicanamente poden non ser así. José Bergamín, que era un paradigma de republicano histórico, profundamente católico, paradoxal e inconformista até o límite, era famoso por moitos dos seus ditos. Por exemplo, “con los comunistas, hasta la muerte, pero ni un paso más” ou aquel outro, “los vascos son tan españoles que, precisamente por eso, quieren dejar de serlo”. Nun dos seus últimos libros, Cristal del tiempo, dicía que facer o que nos da a gana, a nosa realísima gana, é un privilexio que só se poden permitir os Reis e só de tarde en tarde o común dos cidadáns. Pero se democratizamos e universalizamos ao máximo esa gana, poderemos sustituir a realísima gana por unha gana republicana, isto é, por unha gana que poida ser posible para todas e todos nós.
Así pois, a República como modelo de Estado idóneo e a sociedade republicana como o mellor modo de vida, están hoxe plenamente internalizados no máis fondo da conciencia de todos os pobos de España. Son como o noso máis preciado inconsciente colectivo. A experiencia da Segunda República, tan breve, foi tan fonda e de tal calado que necesariamente estamos obrigados a loitar pola Terceira. Tardará máis ou menos, pero xa está irremisiblemente no horizonte. Porque, como dicía María Zambrano, rememorando aquela experiencia tan rica de 1931, “nunca estuvimos tan contentos juntos, porque nunca habíamos estado contentos y muy pocas veces juntos”.
E a estrela máis rutilante daquel vivir republicanamente foi sen dúbida o colectivo do Maxisterio. Un colectivo que brillou a moita altura. Un colectivo de mestres que eran “mestres, misioneiros e militantes”, como di nun dos seus libros o noso amigo e colega Alejandro Tiana. E fronte a iles, unha boa parte da Igrexa, con toda a xerarquía incorporada. Por iso, como dixo un día Thomas, a guerra que veu despois foi unha guerra de mestres contra curas. E ganaron os curas. Por iso pasou despois o que pasou...
E por iso hai que falar agora mesmo de recuperación da memoria histórica. As cousas non podían quedar como estaban. A manipulación do pasado debe ser desmontada. A verdade histórica debe ser restablecida. Aqueles cinco anos republicanos, do 31 ao 36, deben pesar máis, teñen que pesar moito máis que aquela guerra civil criminal do 36 ao 39 e que toda a “longa noite de pedra”, da que falara Celso Emilio.
É preciso, urxente e necesario recuperar, reparar e restituir. E todo iso pode e debe ser feito coa escrupulosidade con que traballa un arqueólogo, coa precisión dun restaurador , coa pulcritude e a sensibilidade dun artista. Que saibamos todos de todos. Que cada quen volva onde lle corresponda. Que a ilixitimidade sexa corrixida. Que se destapen todos os crimes...
Non se trata de reabrir feridas, senón xustamente de pechalas. Non se trata de facer maniqueísmo, senón de resituar as cousas. Xa non é tempo de vinganzas, senón de recuperar a memoria de todos e todas.

HERMINIO BARREIRO

Etiquetas: Herminio_Barreiro