Acaba de aparecer publicado outro fragmento de
Oeste, a nova novela de Manuel Rivas, na revista
Cañas.
Flora, La Niña, a quen Samantha, con máis envexa que sorna, chama A Liña, e mesmo ás veces A Liña da Concepción, está a interpretar un baile inusual en La Academia. Todo o seu corpo se expresa cunha seria implicación. A percusión dos pés de Flora conta unha historia de suspense no tamboril da tarima. Semella que só se refrean para escoitar. Poderían estar a contar o que sucede esta noite baixo o mesmo tellado. Hai tempo que os espectadores atentos saben que o baile de Flora deixou de formar parte do entreter, do animar, a medida que o seu corpo se foi afiando. Aínda que cando baila, pensa Samantha, as mans debuxan a lembranza dos corpos que foron. Esmirrada non está. É outra cousa. Cando non chove, todo o día pegada ao muro do Rompeolas. Ao vento mareiro do Orzán. Como un congro no secadoiro. Ao sol, como un animal da pedra. E agora dálle pola leria cos boxeadores, que xa podían vir facer gasto ao local. Non vai adelgazar! Xa o poeta lles chamou, a ela e a esa outra á que chaman Kif, que por algo será, “as heteras da intemperie”.
–A min non me soa nada ben –dixera Samantha, cando leu a Elexía a Flora e Kif.
–Pois ese poeta, por suposto con nome figurado –dixo Flora, sabedora de que títulos tiñan vara alta con Samantha–, é todo un señor médico. Proctólogo, para máis inri.
–E iso que é?
–Médico do pompis.
–Iso debe ser unha mina –dixo Samantha despois de cavilar se lle estaba ou non a tomar o pelo.
–Xa sabía que te ía interesar.
–Non está mal a poesía. As heteras da intemperie!
A Samantha non lle gusta que vaia tan de veras no espectáculo. E menos que saia de bailaor, en branco e negro, con pantalón e todo, o pelo recollido no sombreiro, e atreverse cunha farruca. Toda a vida por bulerías e a boas horas vén con estas. Dar a nota. Co entendidos que son na Coruña. Que até entenden de jazz.
–Agora, de vella, dálle polo arte.
Mais hoxe tamén escoita. Está no faiado, a axudar no parto de Milagres, e entende o código morse dos tacóns.
–Milagres? Ese non é nome serio para unha puta.
–Eu non son puta. Eu veño polo dos colchóns.
–Os colchóns?
–Si señora. Para lavalos e espelir a la.
Samantha estivo a piques de escachar a rir. Milagres era como unha aparición que repetía un contrasinal. Cando ela chegara ao barrio tamén dixera algo parecido. Tamén ela viña a espelir os colchóns. Ía dicirlle que na cidade xa había quen espelira a la. Na colchoería de Panadeiras, alí abaixo, coa súa grande horta, que se convertía no verán nun xigantesco manto de la a levedar co sol, coa alegría da la cando espile tamén todo o peso, toda a canseira. A fatiga entalada da la. Só que a ela, a Samantha, cando non era Samantha, que o que tiña que espelir xa era ela, espelir o seu corpo, levedalo e mazalo, e nun colchón de poma de millo ou de cortiza picada. Espelir e entrepernar.
–Milagres, eh? Pois eu tampouco son o Papa. Chámate como queiras.
Cando chegou, pensou en botala. Máis que inxenua, parecéralle de poucas luces. Decatouse axiña de que o que en realidade tiña era medo, moito medo. Xa había tempo que Samantha perdera a noción de medo, ou iso crera, mais a chegada de Milagres desenganouna. Había un remoto fío familiar entre elas. Por iso lla mandaran, con esa referencia. E iso púxoa furiosa por dentro. Foi ese detalle o que espertou o medo da longa anestesia. Como se lle meteran un furón na tobeira da memoria. Alí diante tiña a nena con corpo de muller. Unha nena que xa levara de todo enriba da cabeza. Unha nena que viña do medo da aldea e ía cara o medo da cidade. Dunha escravitude a outra. Darse un tempo. Esa foi a desculpa para non mandala de volta ao primeiro medo.
–Si, señora. Eu veño para espelir os colchóns.
–Os colchóns? Os colchóns e todo resto. Vas traballar como unha burra. Veña.
Acordou do faiado. Levantou a trapela e dixo no escuro: “Imos arranxar un sitio aquí. Unha cova no ceo”.
Agora está aí, a morder un pano branco, está a suar un resío que enchoupa a luz da lámpada e da candea que María Soliña, a mociña que ás veces canta fados, lle puxo a san Ramón Nonnato cunha fita de cor. Ten os ollos de medo asidos aos dela. O seu suor é frío porque ela está a doar todo o calor, a quentar toda a redoma do faiado. Samantha recorda e cala: É unha sorte para ti que esteas aquí, pois se cadra na aldea estarías soa, a desangrarte, e a casa tería os oídos tapados, e ninguén te estaría a ollar, ninguén devolvería o calor ao teu corpo.
Os tacóns de Flora son o latexo da casa. Transmiten un código de puntos e liñas que resoa polo estucado das paredes, soben polas escaleiras, abren as trapelas. É tan intenso, está tan perto o baile, retumba no teito, como se Flora bailara no tellado á luz do faro, que algo a distraen dos golpes de dentro, porque ese corpo que vén, ceo santo, é máis grande que ela.
Milagres non o sabe, mais Samantha púxolle debaixo da almofada unha chave para axudar no parto, para axudar a que se abra a porta esa da vida, a cona, dispensando, aínda que máis confía en que lle axude a infusión de ruda que lle recomendou a comadre. Porque hoxe a boa muller é comadre, mais tres meses antes viñera de aborteira. Non o podía crer, o do embarazo da moza. Cando o soubo, cando se decatou que non andaba rara, senón preñada, ou as dúas cousas, rara e preñada. Conseguiu disimular coa saia e as enaguas e cunha faixa de la que lle daba varias voltas á roda do corpo. Calada, fuxidía, todo o día a traballar, de costas, a cociñar, a facer as camas, e moi cedo a durmir no seu faiado.
–Tes frío, nena?
–É a humidade.
Samantha resumiu rumbosa cun aceno de xeografía corporal o seu vestiario de catro estacións: A bata de seda, o colar, os brincos, e a boquilla de fumar exipcios.
–Pois busca quen che agasalle un colar de ouro. Tapa moito.
Seguro que algunha das outras, as moi lerchas, o sabían. Se era así, non entendía o segredo. Cómplices do ocultamento, que favor lle facían? Poñerlle unha esfera de espiñas enriba da cabeza. Samantha tendía a interpretar calquera contrariedade na casa como algo persoal, fora o que fora. Como unha conspiración contra ela. Mais ela deixara medrar as unllas. Xa non era o primeiro ollo que lle arrincaba ás contrariedades. Ela vencera. Xa non se deixaba montar. Era ela quen escollía, quen montaba, por gusto, por diñeiro ou por capricho. Nos últimos tempos, só o facía polas tres cousas á vez. Por que o faría esa parva? Por que o faría Milagres?
–Chamade á Viúva.
Non conseguiran que a moza soltara prenda. A Viúva, que así, entre elas, só entre elas, chamaban a aborteira, aínda que tamén a trataban pola Boa Muller, ou a Comadre, segundo a encomenda, pois ben, a Viúva dixo que a crianza xa estaba lograda, que xa pasaría dos seis meses e que o mellor agora era levantarlle a espiñela á futura nai, que ben se lle vía que a tiña caída. Un brazo máis longo que o outro. Tres dedos de distancia. E que non lle deran de comer lebre porque se non a criatura ía durmir toda a vida cos ollos abertos. Isto dixérao en ton de broma. Non era moi corrente, o que falara en broma. Cada frase dirixida ás mulleres tiña a medida dunha braza e significaba sempre algo que cumpría gardar. Un día, moi seria, díxolles que o útero era unha “cámara sagrada”. As infeccións eran causa de moita mortandade. Así que falaba da hixiene como dun credo.
–Vas levar unha sorpresa, Samantha.
–Que sorpresa?
–Ai!
© Manuel Rivas Barrós
O pasado ano fomos visitar á familia nosa de Brasil. Estivemos onda eles en Cabo Frío, en Río e en San Paulo. Ningunha das viaxes que fixemos bateunos no corazón máis intensamente ca esta. Regresamos convencidos, por se tiñamos algunha dúbida, de que Brasil somos nós. Este é o país da esperanza, o espazo máis futurista da humanidade, onde a barbarie da insostenibilidade do modelo urbano dá a man en calquera recanto ás experiencias socialmente máis transformadoras que se están xerando. A lectura estes días das dúas atinadas e luminosas reportaxes de Josep Ramoneda encheunos de saudades que matamos escoitando os cedés que alí mercamos de Paulinho da Viola e Teresa Cristina.
