Milladoiro, 25

Onte no Interceltico, a pesar do relente da nortada e das esperas interminables, rendémonos diante do clasicismo de Milladoiro. Despois de vinte e cinco anos de traxectoria manteñen a frescura e non se dobregan ao ditados das modas e do comercialismo coiuntural. Recomendo o último disco, unha escolma espléndida, alén de incluír un tema novo ("Mourindade"). MIlladoiro nunca defrauda.

Feira do libro da Coruña

O luns comeza a Feira do Libro da Coruña. O programa desta ano é moi atractivo e, quizais, o máis denso de actos dos últimos anos. Ademais das presentacións (case dúas cada día) e asinaturas, este ano destaca, o día 8 de agosto, a realización en directo do programa El ojo crítico de Radio Nacional. Mágoa que os medios públicos galegos non emulasen esta iniciativa. A presenza dos medios de comunicación nas feiras do libro é unha das vías máis interesantes para a súa promoción. Agardo que esta vía vaia consolidándose en futuras edicións e noutras localidades.

O escritor de Ligácia

Na edición de Vieiros Barcelona publícase hoxe unha magnífica entrevista con Xulio Ricardo Trigo, o escritor, tradutor e editor catalán de orixe galega. Xulio é o creador de Ligácia, un espazo literario propio, que corresponde á Galicia da súa infancia, recreado en novelas como Despres de l' oblit (Logo do esquecemento), ademais de promotor de Perifèric Edicions e animador da cultura galega en Cataluña.
Da entrevista, que recomendo vivamente, destacaría a súa reflexión sobre o papel dos blos, que para el deberían "incidir máis na súa faceta de arquivo de textos e non dar tanta importancia a escrita cotiá". Anuncia, tamén, a posta en marcha de El pont sobre el llac, un sitio para dar acubillo á tradución de textos da literatura galega, portuguesa e brasileira ao catalán.

A cruz da lectura

Vía Libro de notas leo un interesante artigo de Javier Aranda Luna sobre a lectura en México. Propón un debate de interese para nós: aumentar a dotación bibliotecaria pública vai supoñer unha mellora dos índices de lectura? Confrontando os índices de lectura de Xapón (91% da poboación) e de Alemaña (60%) cos de México (aínda moi inferiores aos nosos) conclúe preguntándose se isto non se deberá á que a herdanza católica de non ler estará causando estragos. Un debate suxestivo: cales son as razóns profundas dos nosos baixos índices de lectura?

Quiniela nacionalista

Ian faise eco dunha quiniela sobre os conselleiros e conselleiras do BNG no goberno conxunto. Semella verosímil, xa que equilibraría factores e esperanzas. É innegable que o proceso de formación do novo goberno está sendo nas formas modélico. Con todo, haberá que agardar. A miña intuición agoira algunha sorpresa.

Preparar o té

Hai varios días que leo posts sobre o xeito de preparar o té, un tema que me interesa moito, xa que en casa somos adictos. Hoxe Mr. dot deume outra clave. Nós aprendemos a preparalo en Yorkshire (alí son de "leite fresco e frío despois"), aínda que xa nos dixeran que os máis "pijos" botábano antes.

Para min, a clave está na mestura dos tés e que a teteira sexa de pedra. A nosa mestura preferida (aconsellounola o noso amigo Enrique Macías) son dúas culleradas de Earl Grey e outra de Darjeeling (para a teteira). Acompañar as tazas do serán cunha torrada de marmelada de amorodo ou cun scone abonda para postear, ler un pedazo e logo ir á cama.
Probaremos o de quecer a teteira no microondas, aínda que semella un pouco sofisticado.

Vinte e cinco

Case todos os anos imos a Compostela o vinte e cinco. Onte foi un dos mellores que recordo, e non só porque a Quintana estivese ateigadiña e o discurso fose magnífico e esperanzador (gustoume moito a sucesión de metáforas coa que rematou: Curros, Novoneyra, Celso e Novoneyra de novo, "... a forza do noso amor non pode ser inútil"), se non e, sobre todo, porque no Festigal (cada ano consolídase máis) se percibía alegría e disposición a emprender unha ilusionante nova tirada.
Satisfacción que non ocultaba, en varias conversas que tiven, a enorme preocupación pola situación de Vigo. Non entendo as razóns que levan aos concelleiros nacionalistas vigueses a axudar a manter de facto a Corina (cos seus modos autoritarios) á fronte do concello. Temo que esta defensa numantina do Plan Xeral poida volverse coma un bumerang contra o BNG e erosionar gravemente a credibilidade do goberno conxunto. Para as executivas nacionais do PSdeG-PSOE e BNG é imprescindible endereitar esta deriva de Vigo.

Cambios á vista

O grande Xurxo Lobato procura sempre as imaxes máis oportunas. Velaí hoxe ao ex-alcalde de Vigo, Manuel Soto, termando da pancarta do BNG (con outros convidados). Aínda que non é menos significativa a foto das bandeiras. Xa non teño dúbidas que se achegan en Vigo cambios tan importantes como imprescindibles.

Ablativo en Nova York

Chegounos unha boa noticia: O deseño do libro As galiñas de vento de Günter Grass, publicado dentro da colección Ablativo Absoluto, foi seleccionado para formar parte da exposición Listos para Leer. Diseño de libros en España (Ready to read. Book Design from Spain) que se inaugurará o vindeiro 4 de outubro na sede do Instituto Cervantes de Nova York, para itinerar posteriormente por Arxentina, Brasil e México. A mostra, organizada pola "Sociedad Estatal para el Desarrollo del Diseño y la Innovación" está comisionada Enric Satué, persoa encargada de seleccionar os títulos que forman parte desta exposición.
A colección Ablativo Absoluto, deseñada por Miguel Ángel Vigo, está ilustrada polo pintor galego Xosé Freixanes que elaborou as imaxes que forman parte de cada unha das portadas da colección.

Bibliocafés minhotos

Andreia C. Faría anuncia a posta en marcha de bibliocafés nalgunhas cámaras minhotas, como xeito de promoción da lectura entre os máis novos. Outra experiencia orixinal que podería ser estudada entre nós.

Alborada

Outra descuberta

Iria López Teijeiro, unha rapaza de vinte e catros anos de Fene, é a nova descuberta do primeiro Premio Biblos-Pazos de Galicia de novela convocado para menores de vinte e cinco anos.
É unha beizón deste ano que case cada premio permita atopar unha voz nova para a nosa narrativa. Semella que está xermolando, tamén, un tempo novo para as nosas letras.
Este premio de Biblos, tan orixinal, é outro grande acerto de Carmela e Tucho. O acto e o xantar posterior foron deliciosos. Parabéns merecidos para Biblos.

Sintonía

Esta magnífica foto de Xurxo expresa a sintonía de Touriño e Quintana durante o acto histórico de onte. Tiven a oportunidade de asistir e emocionarme nese longo e intenso aplauso que rubricaba a asinatura do acordo. Se as formas (elegancia, diálogo e firmeza) expresan o substancial do contido, podemos estar moi esperanzados: xa comezou un tempo novo.

Acordo de goberno

A publicación do acordo do novo bipartito é unha mostra do novo estilo de goberno. Un texto que constitúe tanto un acordo entre os coaligados como un contrato e compromiso coa cidadanía. Haberá tempo para debullar polo miúdo os centos de iniciativas e medidas propostos. Con todo, e ás présas, transcribo as que me parecen máis significativas sobre lingua, cultura e edición:

LINGUA

A Xunta promoverá unha política que recupere falantes da lingua do país e que estenda o seu uso normal en todos os ámbitos da sociedade. Noutro plan, potenciará o intercambio cultural cos países de lingua oficial portuguesa, erixíndose como relevantes nese proceso os medios de comunicación públicos.

Medidas:
-Desenvolvemento do plan xeral de normalización lingüística aprobado polo Parlamento en 2004, con dotación orzamentaria, programación e avaliación anual
-Creación dunha Institución para a promoción exterior da lingua e da cultura de Galicia.
-Comunicacións orais e escritas e promoverá o seu uso normal nos servizos e dependencias da Administracións autónoma e das Administracións locais. Garantirase en todo caso o dereito dos cidadáns a ser atendidos en galego en todas as súas relacións coa Administración.
-A Administración galega velará polo cumprimento estricto do Plano Xeral de Normalización Lingüística tanto na súa organización interna como nas relacións con outros institucións de Galicia e cos cidadáns,

CULTURA
A cultura, ademais do seu carácter de expresión simbólica dos individuos e das comunidades, é tamén un sector de alto potencial económico, xerador de emprego e de riqueza.
Defendemos unha política cultural baseada na liberdade de creación e na diversidade, na cooperación e na cidadanía. A cultura é a expresión da nosa identidade, a nosa forma de presentarmos noutras sociedades. Cómpre promover a súa internacionalización. A cultura galega ten demostrado en moitas das súas artes, capacidade sobranceira de creación e nivel internacional recoñecido: nas artes plásticas, na música popular e na música culta, na literatura, etc. Pódese facer outras áreas. E pódese incrementar o consumo de produtos culturais, mellorando as taxas de lectura, de asistencia a espectáculos, de participación en actividades de carácter artístico. Unha cidadanía moderna é tamén unha cidadanía cultivada, coñecedora das tendencias, que cubre unha parte do seu tempo de lecer en actividades formativas
A Xunta de Galicia promoverá a cooperación na vida cultural das institucións públicas e privadas: concellos, deputacións, fundacións, colectivos, coordinando iniciativas e procurando sinerxías de recursos.

Medidas:
-Modernización da rede bibliotecaria de Galicia, en fondos e servizos. Fomento da lectura pública coa participación dos medios públicos de comunicación. Pulo da industria editorial e promoción do libro galego.

EDUCACIÓN

Medidas:

-Gratuidade total dos libros de texto do ensino obrigatorio.

Cuestión de orzamentos

Recibo esta interesante información sobre os criterios económicos da negociación do novo goberno:

A negociación entre PSOE e BNG para conformar un goberno bipartito foi realizada baseándose no total do orzamento consolidado da Xunta do presente ano, que é de 9.000 millóns de euros.

O PSOE a través das súas oito consellarías e da presidencia da Xunta xestionará o 68,5 por cento dos recursos e o BNG, o 16,2. O 15,3 por cento restante vaise directamente ás outras institucións como o Parlamento de Galiza, o Consello de Contas, o Consello Consultivo ou ben son transferencias da Administración central ás corporacións locais nas que a Xunta é unha simple intermediaria.

Case a metade dos recursos dos que disporán os socialistas irá ás consellarías de Sanidade, cuxo presuposto supón o 29,5 por cento (2.687 millóns), e a de Educación, co 20,2 por cento (1.838 millóns). O maior gasto destes dous departamentos está vinculado á desembolsos correntes e ligados ao persoal. Pola súa banda, a Consellaría de Política Territorial xestionará o 5,3 por cento; Economía, o 1,7 por cento; Pesca, o 2,4 por cento; Medio Ambiente, o 2,9 por cento; Traballo, o 3 por cento, e Presidencia, o 3,5 por cento.

Mentres, o BNG distribuirá o 16,5 por cento que lles corresponde da seguinte maneira: a Consellaría de Medio Rural terá ao seu dispor o 5,7 por cento do presuposto; Industria, I+D+i, e Comercio, o 2,4 por cento; Vivienda, o 1,8 por cento; e o departamento de Cultura, o 2,3 por cento. Quintana, o 4 por cento A vicepresidencia da Xunta, que asumirá competencias parciais da antiga Consellaría de Familia e tamén da de Asuntos Sociais, terá ao seu dispor un 4 por cento dos fondos.

Os datos foron recabados no BNG, que recoñeceu que a negociación do bipartito fíxose con relación ás contas autonómicas do presente exercicio.

A paixón pola palabra

Pawley, de quen xa levo aprendido tanto, descobre un texto magnífico sobre Cando petan na porta pola noite, o extraordinario libro de Xabier (cúmprense dez anos do seu Premio Nacional). Xa devecemos por ler novos textos destas Seven Women; sen dúbida, son lectoras de moito criterio.

Brétemas licenciado

Tomando nota de María, hoxe licenciei estas miñas brétemas. Creo que o espírito de todos os que participamos na rede é o da lectura –definida por Erza Pound como a arte da réplica– e o da cultura libre.
Participar na comunidade virtual é un dereito e unha opción que cadaquén asume con total liberdade. Razóns estas que amparan legalmente as licenzas de Creative Commons que, de xeito ningún, recortan os dereitos recoñecidos pola lei. Como editor comprendo o lexítimo dereito que lle asiste a aqueles autores que queiran deixar "en aberto" ou sen cadeado os seus textos na rede.
O dito: o que apareza nestas brétemas pode ser usado, copiado e publicado, sen pedir permiso ningún, sempre que non se faga con fins comerciais e se cite a súa procedencia.
Parabéns a Fernando Garrido e a culturagalega.org polo traballón de preparar a versión en galego destas licenzas, adaptadas ao ámbito xurídico español polo profesor Ignasi Labastida, da Universitat de Barcelona.

Vigoblog

Dende hai un par de meses visito VIGOBLOG, un blo colectivo e bilingüe que ven realizando achegas sobre a cultura urbana viguesa.
Vigo é unha cidade revolcada, que posúe un pulmón cívico envexable e unha anemia política abominable. Paradoxo que aconsella seguir este sitio onde se denuncian, sobre todo, os atentados ao noso litoral e ao noso patrimonio perpetrados silenciosamente nesta Arcadia feliz de Corina, á que contribuíu tanto a asentar a enleada inconcebible entre o BNG e o PSOE.
A pesar de que non comparto algunhas análises, paréceme un espazo moi recomendable. Engádoo aos meus enlaces.

Triunfo dixital

Grazas a Millán soubemos do inicio do proceso de dixitalización da totalidade da colección de Triunfo (1962-1982).
Somos moitos os que nos educamos na esquerda lendo esta revista, nacida como un noticiario cinematográfico e que, logo, se converteu en referente indiscutible da loita polas liberdades no Tardofranquismo e nos días da Reforma Política. Imposible esquecer as súas portadas a prol da amnistía ou tantos artigos de Ferrín, Vázquez Montalbán ou Haro Tecglen.
O traballo de dixitalización, realizado coa colaboración da Universidade de Salamanca, aínda é moi incipiente (apenas uns cantos números); sen embargo, non dubido que pode constituír unha ferramenta moi valiosa para a recuperación da memoria dun tempo decisivo.

Nace OQO

Hoxe varios medios anuncian a aparición dos primeiros catro libros de OQO editora, o proxecto dunha nova editora de álbum infantil multilingüe do que tiveramos noticia na Feira de Boloña. A calidade e o interese dos libros, concibidos como espazos de creación literaria e plástica, está asegurada. Esta é unha moi boa nova para a edición galega. Parabéns e feliz travesía a Eva Mejuto e ao resto do seu equipo.

Novas de "Oeste"

O xoves pasado estiven en Urroa con Manolo e decidimos retrasar a aparición de Oeste ata o outono. A trama desta novela estensa, o manuscrito avulta 400 páxinas, arrinca o 18 de agosto de 1936 na Dársena e na Praza de María Pita onde os sublevados queiman unha chea de libros, o mesmo día no que matan a Casal e Lorca.
Oeste é unha novela de estrutura arbórea, que debuxando unha especie de esfera, esculca o que ocorre á marxe da vida. A prosa é densa e artisticamente moi ambiciosa.
Estou entusiasmado. No xornal gratuito Cañas do mes de agosto aparecerá outro pequeno adianto do texto.
Foto: Manuel Vilariño.

Novo valor

Afortunadamente algún dos premios literarios deste ano están achegando voces novas e case inéditas ao panorama literario galego. Aire novo, si señor! Despois da de Carredano, aparece a de Carlos Freire Cordeiro, o gañador do Vº Certame de relatos por entregas de La Voz de Galicia. O certo é que eu xa coñecía a este escritor de Moaña polo seu labor como crítico do Faro da Cultura. Despois do momento moi emocionante da entrega do cheque (as súas palabras non expresaban impostura ningunha), tiven a oportunidade de falar con el durante uns minutos. Contoume que era a primeira vez que se presentara a un concurso de narrativa, que non tiña nada publicado de ficción e que axiña amigara na mesa co resto dos finalistas. Estaba feliz. Ten trinta e cinco anos, estudou filosofía, fixo o máster de xornalismo, mais a súa teima é ser escritor. Iremos lendo con moita atención a súa novela.

16-07-2005: Na primeira entrevista, Carlos expresa a súa admiración por Hammett (Acio sanguento é unha homenaxe a Colleita vermella) e polo Tren nocturno de Amis.

17-07-2005: Onte Carlos Freire fai un interesante comentario a este post. Salienta tamén a súa participación no traballo colectivo de crítica no Cartafol. Como así é, creo que merece ser subliñado.

Precisan moita froita

Os meus amigos téñenme escoitado contar moitas veces unha anécdota pavera das longas conversas que levaron en 1991 a formación do primeiro goberno tripartito de Vigo (o que presidiu Carlos G. Príncipe e o primeiro no que participamos os membros do PSG-EG e BNG). Despois de tres xornadas e a punto de constituírse a corporación, a negociación estancábase por mor do reparto das concellerías e por diferenzas de criterios sobre a elaboración do novo Plan Xeral. Daquela, Manuel Soto, que a pesar de renunciar á alcaldía (unha condición que impuxemos dende o PSG-EG), levaba o mando do equipo socialista, propuxo parar o debate e mandou chamar aos responsables da cafetaría do concello para que trouxesen froita, "moita froita que precisamos osixenar a cabeza". Bocatas de queixo con anchoas, mazás, laranxas e moitos winstons de batea (o que fumabamos daquela) contribuíron a pechar o acordo, despois de máis de doce horas, ás cinco e media da mañá.
As comisións negociadoras do novo goberno terán que sentar mañá e non se poderán erguer ata conseguir o acordo que todos agardamos; aínda que quizais como van as cousas precisen de moita froita (aconséllolles cereixas, xa que agora, a maioría dos políticos non adoitan fumar). Non teño dúbidas que acadarán o bendito acordo.

As feridas dunha crise

Das declaracións da rolda de prensa que fixemos onte maré resalta que "o incumprimento do prezo fixo dos libros nas grandes superficies, o déficit da rede pública de bibliotecas e a dependencia do circuíto escolar nas vendas ameazan o mundo editorial galego".
Pola súa banda, La Voz salienta que os editores "falaron do «delicado momento» que vive o mundo do libro, que ten na «incerteza» aos implicados na edición, distribución e comercialización. Nese contexto deron a coñecer a súa proposta alternativa ao modelo de gratuidade do libro de texto mediante o sistema de préstamo que a Xunta vén aplicando dende o 2003. A AGE propón estudar modalidades de copagamento".

A información de Vieiros, impecablemente documentada, subliña que o aumento da produción acentúa a crise e os problemas do sector.

Prezo fixo

Hoxe presentamos en roda de prensa o portal. A verdade é que quedou moi ben. Aproveitamos para expresar a nosa preocupación pola situación tan delicada que está a vivir o prezo fixo dos libros, sobre todo desque se xeralizou a política de descontos do 25%, e para reclamar do futuro goberno unha política que considere ao libro como sector estratéxico e o aumento da oferta de lectura pública como un dos seus obxectivos primeiros. Como recollerán as nosas declaracións os medios?
Na reunión da tarde avanzamos no deseño do Simposium do 27 e 28 de outubro, que xirará arredor do tema "O libro, a creación literaria e as novas tecnoloxías". Pretendemos convidar a intervir a unha chea de blogueiros. A vindeira semana pecharemos o programa.

Bibliotecas e lectura pública

No artigo da semana falo de bibliotecas e lectura pública. Quedei pampo cando lin o editorial de El País do domingo. Manexa os mesmos argumentos.

Libros de máis?

O sábado marchou de viaxe María. Enchémonos de valor e aproveitamos esta fin de semana para limpar e reordenar unha das nosas bibliotecas (na casa témolas en todos os espazos, agás no noso cuarto).
Volver sobre os libros, que fomos xuntando ao longo de máis de vinte e cinco anos, e ordenalos alfabeticamente produce melancolía, quizais porque sabemos que hai títulos, a grande maioría, sobre os que nunca volverán os nosos ollos; outros son novas chamadas para a reflexión e a relectura. Quedei prendido do ensaio de Pedro Salinas, sobre todo do seu capítulo marabilloso en defensa da lectura. É sorprendente que xa en 1946, este escritor do exilio defendese posicións que hoxe parecen moi modernas.
Cústame desfacerme de calquera destes milleiros de volumes, mesmo dos que non gustei, quizais porque todos eles van trazando a cartografía da nosa vida de lector. Non sei ónde imos meter os que seguirán chegando a casa.

Martínez de Sousa

Onte no coloquio sobre a edición en linguas minorizadas coñecín ao mestre de editores, José Martínez de Sousa. Este galego d' Rosal é, sen dúbida ningunha, a maior autoridade española no tratamento do texto, o labor máis específico e irrenunciable do editor. Este bibliólogo, ortotipógrafo, lexicógrafo e tantas outras cousas relacionadas coa industria do libro e da edición, que se iniciou profesionalmente en 1957 como corrector tipográfico da editorial Bruguera, é unha persoa simpatiquísima e de narración sedutora. No xantar contounos con moita retranca que a súa aerofobia obrigouno a desprazarse, como tantas outras veces, en coche dende Barcelona e impediulle acudir aos múltiples convites que lle fixeran en América para participar en congresos ou conferencias.
Pepe é autor dunha longa obra, mais para min é o creador do Manual de edición y autoedición, do que nestes días acaba de aparecer unha segunda edición moi actualizada. Este é un dos meus libros máis consultados e queridos, ata o punto que o agasallo a cada un dos novos editores que se incorporan ao traballo da editorial. Un ritual iniciatico co que pretendo simbolizar a necesidade de aprender a mimar o texto como a tarefa primeira do noso oficio artesán. Moito do que sabemos na editorial, debémosllo ao maxisterio de don José. Os editores galegos temos pendente con el unha merecida homenaxe.

Los girasoles ciegos

A providencia laica deparoume a sorpresa de atopar casualmente nun quiosco do aeroporto este libro marabilloso, do que só tiña vaga noticia por obter o Premio da Crítica española 2004. Catro historias de vencidos, catro narracións cosidas co fío invisible e purificante da memoria. Das catro derrotas, a terceira, a do idioma dos mortos, é tan estarrecedora que pasar cada páxina require volver coller o alento. Un texto deses poucos imprescindibles e imperecedoiros. Recoméndoo vivamente.

Editor extravagante

Os dous días de viaxe deron de si. Moita lectura (non son capaz de viaxar en avión sen un libro entre as mans), moito traballo sobre o orzamento 2006, longos debates cos colegas, moitas conversas (algunha moi triste) e mensaxes eufóricas ao móbil e, para rematar, un bonito paseo cos amigos.
Quedei razoablemente satisfeito da miña intervención no coloquio sobre poéticas do editor, aínda que despois das palabras preliminares de Guelbenzu comentando os libros de Korda e Unseld, quedei convencido, se tiña dúbidas, de que eu son un editor extravagante e a nosa unha editorial atípica.
Defendín con paixón o carácter vocacional e militante do noso oficio de panadeiros da cultura textual, idea cada vez menos popular nun gremio que semella, con honrosas excepcións, situarse irremediable nos brazos da diletancia do señor Mercado. Non se pode impedir dalgunha maneira que desaparezan as librarías de cultura? Non se pode evitar que os únicos criterios de edición sexan os que impoñan directivos ou responsables comerciais que non len os libros que publican ou venden? Quen vai editar, de seguir as cousas como semellan precipitarse, eses libros importantes que teñan consecuencias? A viaxe serviu para realimentarnos de coraxe e de autoestima (o presentador do coloquio dixo que "a nosa editora era un referente na edición española").

Adeus, Barnabé, adeus

Barnabé, un dos meus blos portugueses preferidos, decidiu pechar a súa emisión. Faino coa elegancia do himno nacional de de Trinidade e Tobago. Adeus, Barnabé. Moito obrigado, aprendín moito de voçés.

Feiras do libro

No artigo da semana comento o inicio da Feira do Libro de Vigo e a historia e a crise actual deste modelo de promoción. Con todo, e a pesar da súa fraxiliadade actual, as librarías, como estas feiras do libro, continúan sendo auténticos espazos de biodiversidade cultural, e como tales deben ser mimados e protexidos como institucións indispensables para o benestar da comunidade.

A supervivencia da libraría é, como a causa social da lectura, un auténtico problema de estado. Cada palabra impresa posúe o ADN do seu autor, cada páxina editada expresa o soño do seu editor, cada libro publicado constitúe un neurotransmisor de vida e coñecemento, cada libraría aberta funciona coma un pulmón que renova constantemente o aire que respiramos, cada feira de libro expresa os azos de futuro da comunidade de lectores.

Recomendo achegarse ás feiras do libro que se celebran en Galicia este verán (esta de Vigo, logo, tamén en xullo, a de Pontevedra, e, finalmente, a de Coruña, na primeira decena de agosto), rebordan a vitalidade que precisamos.

As razóns das crises

Outra entrevista para visitar, desta volta co editor alemán Volker Neumann, ex-director da Feira do libro de Francfort. Coincide nunha tendencia que vimos identificando noutros grandes editores internacionais: criticar a saturación da oferta editorial actual ("a máis libros non hai máis éxitos"), ao tempo que en confiar na pervivencia do libro como ben cultural (el fala dos vindeiros cen anos) debido ao seu papel "como mediador entre culturas e, sobre todo, na súa función de formación e trnasmisión de coñecementos reais". Paréceme interesante para o debate a sutileza coa que fala dos novos soportes:

Internet e os novos medios están adquirindo un papel básico na información, pero moito máis pola súa rapidez ca pola calidade da información.

Lugrís Freire para o vindeiro 17

A Academia fixo caso omiso das propostas que se fixeran dende a sociedade (Lois Pereiro, Ánxel Casal, Chano Piñeiro ou Carvalho Calero) e escolleu por consenso, a proposta dos lingüistas da institución, homenaxear o vindeiro 17 de maio a Manuel Lugrís Freire. Ninguén pode negar os méritos do pai do pintor Urbano Lugrís, autor dunha das máis importantes gramáticas da lingua e dun vocabulario castelán-galego, narrador, poeta, autor teatral, promotor na Habana da revista en galego A gaita gallega e presidente da institución durante un ano (no período republicano). A homenaxe coincidirá coa celebración do centenario da RAG.
Na elección do personaxe do 17 (cadaquén ten as súas lexítimas propostas), mais asumo o mesmo criterio que sobre a cuestión ortográfica: quen ten a autoridade é responsable de exercela. Agardo que esta elección sexa un éxito e permita continuar o relanzamento da efeméride.
Comezaremos decontado a estudar quen pode preparar a Fotobiografía e os libros de divulgación. Curiosamente, coa excepción das publicacións institucionais, non existen edicións privadas modernas da obra de Asieumedre (bonito alcuño o seu).

Conversas con Bernardino

Onte acabei a lectura do libro de conversas con Bernardino. Rafael e Héitor fixeron un traballo excelente xa que en apenas cen páxinas conseguiron amosar o rostro profundamente humano dun dos grandes poetas da literatura galega. Creo que os aspectos máis novidosos do libro son os referidos á etapa de formación do poeta e ao pensamento filosófico e relixioso desenvolvido polo poeta, na última década, a partir da escrita do Protoevanxeo do neto de Herodes.
O libro é moi entretido e de lectura agradecida polas múltiples anécdotas que contén. Quizais unha das máis divertidas é a que relata o tropezo en Madrid de Bernardino e Ferrín con Hemingway:

–Si, si. Home, en Madrid foi. Chocar fisicamente con Hemingway, de peito, eh!, Hemingway e Ferrín de golpe de peito. Precioso. Chocamos con el e despois dicía o Ferrín:
–Por que non nos quedamos con el? Coño, Bernardino ti sabes máis inglés.
Foi unha pena, pero é a timidez claro, é a timidez á adoración dos teus ídolos.

Entrevista a Peter Mayer

Quen teña moita curiosidade pode ler a entrevista co editor Peter Mayer que aparece hoxe en Babelia. O antigo responsable de Penguin volve á carga sobre o futuro do libro de peto proporcionando as receitas que xa lle coñeciamos: "compre alimentar o fondo do catálogo con títulos chamativos ou comerciais que acheguen o selo mesmo a persoas que non len".
Sen embargo, o que máis me gustou da entrevista é a sinceridade coa que relata algún dos seus fracasos (por exemplo, non ter publicado a primeira novela de Eco), aconsellando que os editores non tomemos decisións a partir de "verdades xerais" se non de "verdades individuais". Ou noutras palabras menos crípticas, para tomar a decisión de editar un libro é mellor deixarse levar polas corazonadas e a intuición que produce a lectura dos manuscritos ca polos históricos de vendas que proporciona o departamento comercial.
É interesante, tamén, o anuncio da publicación do Quixote en formato audiolibro (nada máis e nada menos ca 37 cedés). Esta é unha modalidade de edición pouco frecuentada polos editores europeos, que, sen embargo, triunfa nos Estados Unidos. Curiosamente, onte, na reunión que tivemos na sección do Consello da Cultura Galega falouse do éxito que tivo en galego algunha experiencia deste tipo.

Tarefas e capacidades do editor

Sigo preparando a intervención e atopo unha cita de Unseld que me entusiasma:

A literatura é sempre o que os escritores fan dela. As tarefas do editor poden ter cambiado nos detalles do proceso de comunicación, mais no fondo, seguen sendo as mesmas: estar preparado para recibir ao autor, para aceptar a novidade que comporta a súa obra e contribuír a súa difusión.

Efectivamente, non se pode ser editor se non se aman os libros e non se pretende darlles a cada un a mellor vida posible. Para isto cómpre posuír discreción (detesto aos editores estrela), realizar un traballo minucioso no tratamento dos detalles (a corrección do texto, o deseño da cuberta e todo o proceso de comunicación co público) e, sobre todo, precísase paixón e coraxe abondas para editar libros que teñan consecuencias.

Sobre o canon e os clásicos

Estou preparando unha intervención sobre a "editorial como canon". É unha boa oportunidade para reflexionar sobre o papel dos clásicos no catálogo e a identidade do proxecto editorial como modelo para autores e lectores.
A consideración dun conxunto de obras como "clásicos", como sinala Teresa Colomer, resulta necesaria para a sociedade e para a tarefa de formar a novos cidadáns. Todas as culturas, especialmente as que procuran a visibilidade, necesitan crear unha representación de coherencia interna e nesa construción as obras da súa tradición literaria constituíron sempre unha ferramenta de grande utilidade. Afirmación na que no fondo radica o paradoxo de que se procura estabilidade e coherencia nuns elementos –as obras literarias de calidade– que se caracterizan precisamente pola creación incesante de novas regras e formas artísticas.
Os clásicos serían, pois, referentes de cohesión cultural estables entre xeracións. Os poemas de Meendinho ou Rosalía, os contos de Dieste constituirían modelos canónicos seleccionados en función do criterio de conformación dunha literatura nacional, como a galega. Serían igualmente clásicos, A Divina Comedia, Hamlet, O Quixote ou Crime e castigo, en función do criterio da súa utilidade para expresar a vida dos seres humanos e a beleza da expresión artística literaria. Como o foron Orgullo e prexuízo, Madame Bovary, Lolita ou as Mil e unha noite, para Azar Nafisi no seu proxecto de demostrar as súas alumnas da Universidade de Teherán, durante a revolución dos ulemas, o poder vivificadro das obras literarias.
O editor non pode prescindir destas obras fortificantes, que, en palabras de Calvino, só se lerían por amor, mais sen esquececer de que non existe unha imaxe única e xerarquizada entre elas, xa que os diferentes cánones conviven, flúen, se relacionan, dialogan ou penetran uns noutros. Os criterios que cada editor empregue para incorporalos e o seu tratamento textual rigoroso será un dos principais elementos da súa identidade.