Dotación para bibliotecas escolares

Hoxe almorzamos con esta boa noticia para a dotación das bibliotecas escolares dos centros de secundaria.

Jaureguizar info

Quen dixo que non se move nada na promoción da literatura galega? Unha marabilla de páxina. Non deixedes de visitar trei.

Son galego

O de torredebabel é o post máis interesante dos que lin hoxe. Descoñecía esta lista de compromisos asumidos e divulgados por compatriotas de todo o mundo (e dos que aquí deberíamos tomar boa nota):

1.Considerarei Galicia como a miña Patria.
2. Proclamarei en público e en privado que son galego/a.
3. Considerarei a todos os galegos como tales, con independencia de que vivan ou non en Galicia, e naceran onde naceran.
4. Se coñezo o idioma galego aproveitarei sempre que poida para o practicar e esforzareime en perfeccionalo escribindo, falando, lendo e escoitando. Se non o coñezo, farei todo o posible por o aprender e o utilizar, sen ter vergonza por non o dominar.
5. Trasmitirei aos meus fillos e netos o orgullo de ser galegos.
6. Procurarei poñerlles nomes galegos aos meus fillos.
7. Se teño un apelido castelanizado trocareino pola súa auténtica forma galega.
8. Utilizarei sempre os nomes galegos das provincias, cidades, vilas, parroquias ou aldeas de Galicia, especialmente os daquelas onde teño as miñas orixes. 1
9. Estudarei e darei a coñecer a historia de Galicia.
10. Cultivarei as receitas de cociña galega aprendidas da miña familia e outras que aprenda a través do estudo da gastronomía galega e difundirei as súas virtudes entre os meus achegados.
11. Preservarei as tradicións galegas practicándoas e promocionándoas no meu entorno.
12. Celebrarei todos os anos a festa da Patria Galega do 25 de xullo.
13. Sempre terei á vista na miña casa algún elemento decorativo que fale de Galicia: un cadro, fotografía, bandeira, adorno, figura, etc.
14. Consumirei preferentemente produtos galegos.
15. Contribuirei na medida que poida a un mellor futuro para Galicia e para todos os galegos, onde queira que vivan.
16. Defenderei o nome de Galicia e dos galegos ante calquera insulto, difamación ou mofa.
17. Renegarei de quen aldraxe ou perxudique a Galicia e aos galegos, procurando defendelos con todas as miñas forzas; manifestarei publicamente a miña disconformidade con calquera lei ou medida que perxudique a Galicia, aos galegos ou á súa identidade; e apoiarei as iniciativas políticas honestas que procuren o ben para Galicia.
18. Difundirei polo mundo o nome de Galicia, explicando o que é, ónde está e quén son os galegos, amosando o orgullo da nosa cultura, idioma e historia.
19. Apoiarei ás organizacións que traballen por conservar a cultura e identidade galegas no exterior, coa miña participación como socio/a ou traballando dalgún outro xeito ao meu alcance a prol delas.
20. Contribuirei, na medida das miñas posibilidades, a soster os gastos destas e ao seu bo goberno. Farei sempre por unir aos galegos do todo o mundo e nunca por os dividir.

Novos feeds

Aproveito a mañá de domingo para engadir novos blos á miña lista de feeds: os dous de eue (o leo e haicu), o de Lúa Neghra, o de torredebabel (dende Arxentina) e o de Jan. Seguireinos.

Galicia industrial

No artigo da semana recomendo a visita á exposición "Galicia industrial".

Un patrimonio marabilloso

É unha mágoa que a candidatura non pasase pola peneira da Unesco. Porén, o importante non é o resultado acadado e si, pola contra, o modélico do proceso, o vivido e aprendido polos milleiros de participantes na promoción da candidatura. Ese traballo constante, aloumiñado no berce da escola, que conseguiu ir contaxiando na autoestima e no entusiasmo, non sen resistencias e dificultades, a unha parte significativa da sociedade galega, tamén é un patrimonio marabilloso e unha obra mestra a potenciar. Os promotores da candidatura ofreceron ao longo destes catro anos un modelo de traballo cultural e educativo en man común que debería ser recoñecido e agradecido no moito que vale para o conxunto da sociedade. É de estrita xustiza premiar o traballo realizado durante dúas décadas por Ponte nas Ondas. O goberno galego debería facelo decontado e coa repercusión que merece labor tan destacado.

Actualización (27-11-05): hai moi interesantes posteos sobre o tema; recomendo os de Ian, Gago, Boedense e Rogerio.

Conspiración lectora

Despois da entrevista da tarde de onte coa Conselleira de Educuación e da reunión da comisión da Mesa polo Libro da mañá de hoxe, onde abordamos os criterios de modificación do texto do plan da lectura, non teño dúbida do certeiro da análise de Rogelio Blanco: en Galicia tamén padecemos a doenza da indixestión editorial e da indixencia lectora (grazas, Juan polo oportuno enlace).
É decepcionante que boa parte do traballo dos editores galegos consista en acudir a San Caetano, unha e outra vez, para disertar alí sobre a importancia que para o benestar e o futuro da sociedade galega supón contar cunha sólida base de lectores, convertir a lectura no núcleo e no ADN da educación ou para reiterar enfaticamente o interese para o país de contar cun sector editorial viable empresarialmente. Sempre saio deses despachos e salas de xuntas coa mesma sensación: somos acollidos polos responsables do goberno con moi boas palabras e intencións, aínda que, se aos feitos nos remitimos, sendo moi escasamente valorados. É moi triste ter que recoñecer que despois de case catro meses da toma de posesión do goberno bipartito, os ventos do cambio e do tempo novo prometido aínda non chegasen para apoiar, sequera diplomaticamente ou con algunha medida efectiva de compromiso, o sector do libro en Galicia.
No seu último libro, José Antonio Marina e María de la Válgoma propoñen poñer en marcha unha conspiración lectora (lese coma unha noveliña marabillosa) do conxunto da sociedade. Participar activamente na organización desta conspiración da sociedade civil semella a única revolución posible, a menos que os editores pretendamos deixarnos morrer languidamente no conformismo que se nos propón.

Manifesto de apoio a Rafael Ojea

Por correo electrónico informanme que onte se remitiu o Manifesto de apoio a Rafael Ojea e Listado de Asinantes á alcaldesa de Vigo (a través do rexistro xeral do Concello) e á prensa. En total somos 100 asinantes do manifesto que está colgado neste blog, no que nos vindeiros días se irán publicando as noticias de prensa e outras informacións de interese sobre a cuestión.

Entrevista

Mañá pola tarde manteremos unha entrevista decisiva coa Conselleira de Educación, a primeira persoa do goberno que nos recibe.

Os futuros da industria editorial

Txetxu ven publicando estes días no seu blog un interesante seguimento do que foi o simposio da pasada semana. Poden atoparse moitas cousas interesantes, como, por exemplo, a desmitificadora intervención de José Manuel Lara. Apunto algunhas das ideas anotadas que poden ser máis chamativas:

• Os premios non están para descubrir novos autores, se non para permitir que se fale máis dos libros.
• Hai máis premios en España que libros excelentes que se publican nun ano.
• Os editores editamos por olfacto, mais o malo é que estamos sempre constipados.
  

A voz da Mestra

Recibín por correo electrónico este texto oportunísimo de Galix sobre María Victoria:

Mª Victoria Moreno Márquez faleceu hoxe pola mañá en Pontevedra, vítima dunha enfermidade que a acompañou nestes últimos anos e finalmente venceuna.
Nada en Valencia de Alcántara (Cáceres) en 1941, a Licenciatura en Filoloxía Románica tróuxoa para Galiza, onde desde 1963 ata a súa xubilación exerceu o maxisterio en institutos de Lugo e Pontevedra. A súa condición de Catedrática de Lingua e Literatura Española converteuse nunha condición funcionarial que lle permitiu espallar os seus extraordinarios coñecementos literarios e contaxiar a súa radical sensibilidade ante e a paixón de vivir a milleiros de alumnos e alumnas. Foi unha Mestra.
Logo de estudar o bacharelato en Barcelona e Filosofía e Letras (Sección de Filoloxía Románica) en Madrid, a súa chegada a Pontevedra como profesora do daquela Instituto Feminino fixo posible a súa integración na cultura galega. Aínda que comezou a súa traxectoria de escritora en castelán, axiña se integrou na nosa literatura en 1973 con dous libros que forman parte da nosa historia literaria imprescindible. Se a publicación de “Os novísimos da Poesía Galega” abriu as portas do verso novo en tempos de miseria á sociedade galega, desde a solidariedade co “home concreto” naquel “instante concreto” da Ditadura, a edición de “Mar adiante” constituíu un acontecemento no baleiro da literatura infantil-xuvenil galega. A súa dedicación á nosa cultura (desde os cursiños de Lingua Galega á marxe da oficialidade, en plena Ditadura, ata o seu labor de crítica, tradutora e pioneira da literatura infantil-xuvenil) converteuse nunha identificación co país e as súas xentes que mantivo ao longo da súa vida. Solidariedade e compromiso ideolóxico, literatura de elevado valor estético e ético para lectores e lectoras novos, sensibilidade ante a natureza viva e amor polos animais foron os eixos dunha traxectoria literaria e vital que deixou fonda pegada na nosa cultura.
Libros como “Anagnórise” (un dos máis vendidos pola nosa industria editorial), “Leonardo e os fontaneiros” ou “Guedellas de seda e liño” (o seu “testamento literario”) son referentes imprescindibles da nosa literatura sen idade. Ademais, en 2004 recolleu a súa batalla contra o enferma de cancro de mama en “Diario da luz e da sombra” (Xerais, 2004). O seu derradeiro libro, “Eu conto, ti cantas...” (Col. Merlín, Eds. Xerais, 2005) recompila tres contos de animais escritos en verso. A poesía maxistral, a solidariedade, o valor da amizade, o amor polos animais e o canto á paixón de vivir aparecen xuntos así na súa última e gran lección: “Eu son moi feliz dándolles de comer e aprendéndolles cousas aos cachorros. Aos nenos hai que darlles sempre o mellor. Por suposto, tamén na literatura”.
Foise a amante do silencio, pero a súa voz queda nos seus libros. E con ela a súa lección de vida, convertida nun “vento que canta cancións eternas sobre un mundo angustiosamente finito”. É a fermosa voz da Mestra.

Monográfico no Diario Cultural

Hoxe entre as 15.00 e as 16:00 horas o Diario Cultural da Radio Galega dedicará un monográfico á figura e á obra literaria de María Victoria Fernández.

Namorada de outonos e solpores

Namorada de outonos e solpores,
peregrina nas gándaras da vida,
buscaches no tremor da atardecida
fragrancias vellas de ilusións e amores.

Sorriron para ti todas as flores,
fíxose a luz roibén na túa ferida
e, por nidios ronseis, a alma durmida
foi desde o abismo ós altos miradores.

Inefables paisaxes de harmonía
abríronse ante ti coma agasallo
en volutas de lúa opalescente.

Desposaron en lene melodía
os pétalos da luz, a paz do orballo
e o teu corpo, xa lirio evanescente.

MARÍA VICTORIA MORENO, 2004

Un abrazo, María Victoria

Ás nove e media desta mañá María Victoria despediuse para sempre. Aloumiñada pola súa filla Begoña e polo seu compañeiro Pedro, con quen formaba dende hai varios anos a inseparable Sociedade Literaria Olmo, a grande escritora pontevedresa deu cabo ao valente combate que librou dende hai máis de cinco anos coa "pupa cabrona", como ela chamaba a ese cancro que finalmente lle arrebatou a vida.
Assis Machado escribiu que esta enfermidade non recoñece as virtudes do suxeito a quen apreixa, nin tampouco muda a personalidade de ninguén, senón que apenas resalta os trazos característicos de cadaquén. Esta doenza maldita emparella na súa ferocidade a todos os seres humanos, que somos igualmente fráxiles ante esa verdade. María Victoria comentoume moitas veces estas reflexións cando, hai ano e medio, traballabamos na edición do libro no que relataba a súa experiencia. Durantes aqueles meses, María Victoria comunicoume en varias ocasións, diante da ledicia contaxiosa dun bo vaso de viño tinto e dunhas cabichas ben apuradas, a súa convicción de que nunca é tempo de abrirlle as portas á desolación; porén, insistíame na importancia de conservar todo aquilo que confire á vida un valor, de descubrir nas rutinas diarias (por dolorosas ou difíciles que sexan as situacións) pequenos praceres insospeitados, de establecer vencellos afectivos e amorosos cos amigos ou contar coa serenidade suficiente para enfrontar os contratempos do devir cotián.
María Victoria deixa esta súa pegada profundamente humana, esa destilación de vida en estado puro, en milleiros de alumnos, compañeiros docentes, escritores e amigos. Deixa, tamén, unha obra literaria valiosa, artisticamente grande, que seguirá viva en milleiros de lectores e lectoras de todas as idades. Sei que nestes seus días derradeiros, aínda se ilusionou un chisco coa aparición de Eu conto, ti cantas, o libro de contos en verso para picariños que ilustrou tan fermosamente para ela o seu amigo Manolo Uhía. Un abrazo e un aloumiño, María Victoria.

Actualización (23-11-2005): a noticia en El Correo Gallego, Galicia hoxe, La Voz de Galicia, Náufrago, Alfaias e Cabaret Voltaire.

Crónica de Dijon

A verdade é que a viaxe destes días atrás pagou a pena. Os voos nun paxariño magníficos, a experiencia do TGV satisfactoria (trescentos quilómetros en hora e media), a cidade xeitosa (encrucillada das Europas do norte e do sur), os viños excelentes, os amigos entrañables, as conversas intelixentes e o frío horroroso (ata -5º). Porén, o coloquio foi tan intensivo (como eu agardaba, dun acto académico organizado en Francia) como decepcionantes os enfoques dalgunhas das ponencias.
Baixo a proposta de reflexionar sobre a Galicia do século XX, o Centre d' Etudes et de Recherches Hispaniques du XXème siècle HISPANISTICA XX, coa colaboración do Instituto Cervantes de Lyon, convocou a máis de trinta persoas para falar sobre a cultura e identidades galegas. Unha iniciativa suxestiva dun grupo numeroso de hispanistas franceses e moi de agradecerlles nesa difícil tarefa de darnos a coñecer e desmontar tantos prexuízos que hai sobre nós. Houbo intervencións moi boas e clarificadoras (Vázquez Sola, Patiño, Benoit Mitaine) e outras que cairon no tópico extendido (desgrazadamente) de que a literatura galega se reduce a figuras como Cela, Torrente, Cunqueiro ou Valle Inclán (foron as que centraron o maior número de intervencións).
Se algo me quedou claron tras esta viaxe é a necesidade de elaborar unha estratexia compartida de país para proxectar no exterior a nosa cultura, arte, lingua, literatura e edición. Temos aquí unha febleza e, ao tempo, unha oportunidade que non podemos desaproveitar en tempos de cambio. É moi desmoralizador escoitar falar durante dous días de "literaturas rexionais", de "bucles melancólicos", de "cidades inmersas na néboa", de "folcore e identidade" e doutras trapalladas identitarias polo estilo. Moito temos que traballar, e de forma intelixente e atractiva, para desmontar estes tópicos que aínda manexa a xente máis interesada por Galicia. Para os que non teñen noticias ningunhas nosas (a maioría do entorno académico e do mundo editorial internacional) haberá que artellar unha estratexia de presentación e difusión diferente. Nun caso como noutro, aposto por situar o noso discurso internacional non no das culturas minorizadas, se non no das culturas europeas de dimensións semellantes á nosa (danesa, finesa, eslovena...). Esa é a vía que tan bos resultados está proporcionando a Cataluña. Non estaría de máis que intentásemos ensaiala.

Despois da regata

No artigo da semana reflexiono sobre os problemas municipais en Vigo despois de finalizada a saída da Volvo e as razóns da chamada estratexia 2005 de Corina Porro.

Foto de Javier Albertos.

Campo do Fragoso VII

EMOCIÓN E BELEZA
No fútbol é un feito innegable que non sempre gaña quen mellor xoga. O Atlético de Madrid ofreceu un auténtico recital de toque e organización, monopolizando os seus catro (si, catro) centrocampistas a posesión da pelota e a distribución dun excelente xogo colectivo. Mais isto pouco lle serviu ao conxunto do Manzanares para levarse o encontro diante dun Celta defensivamente moi disciplinado (o maior acerto de Vázquez nesta tempada) e ofensivamente letal nos contragolpes dirixidos por Baiano, que cada domingo demostra que é un auténtico John Deere de fantasía revolucionada. Porén, o heroe céltico foi, outra vez, o gardameta Pinto, inspiradísimo nas súas estiradas e nos seus cinco incribles paradóns de pelotas altas que semellaron máis propias dun tenista na rede ca dun porteiro protexendo as mallas. O Celta desta tempada vai collendo en cada partido máis confianza nas súas posibilidades de equipo gañador e maior densidade no desenvolvemento dun xogo sacrificado, por que os celestes saben que están alicerzados pola solidez dun gran Pinto (unha garantía que pouco veces tivemos) e polos alustres intermitentes da habitual xenialidade canobbiana (o gol de golpe franco directo do uruguaio foi marabilloso) e da poderosa potencia baiana (o gol do brasileiro combinou en apenas dez metros unha poderosa arrincada física cun picado levísimo que permitiu que a pelota entrase na portaría coa dozura de quen realiza un aloumiño a un ser querido). Magnífico partido dos dous equipos, onde non faltou en ningún momento emoción e beleza. Que máis se pode pedir?

Galicia en Dijon

Mañá marcho moi cediño de viaxe para participar nun coloquio sobre a Galicia do século XX organizado pola Universidade de Bourgogne. Literatura, cine, edición e as artes semellan os temas centrais dun programa intenso de raios. Imaxino como se desenvolverá, coñecendo a disciplina francesa. Vou preparado.

Tökland

O noso amigo Txetxu participa en Tökland, a revista audiovisual de fomento da lectura creada (ou videorrevista en Internet) por Pensódromo. Os promotores prometen traballar sobre unidades temáticas independentes de curta duración: "Nos gusta hablar de destellos. Centramos nuestro trabajo en llamar la atención sobre determinadas cuestiones: Lanzaderas hacia la fuente del contenido, hacia sus personajes; Pues son ellos los que interesan."
Unha publicación na rede moi innovadora. Recomendo vivamente visitala. Están abertos a compañeiros de viaxe. Unha fórmula a emular.

Premios da edición 2005

A Asociación Galega de Editores convocou hoxe os Premios da Edición 2005 que serán dados a coñecer na primeira Noite da Edición (o vindeiro 17 de decembro). Os premios contarán con cinco modalidades:

1. Premio Ánxel Casal ao Libro do ano, co que se pretende recoñecer un libro editado polos membros da AGE e publicado orixinalmente en lingua galega entre o 1 de decembro de 2004 e o 30 de novembro de 2005.
2. Premio Lois Tobío ao Libro traducido do 2005, co que se pretende recoñecer un libro traducido para o galego e publicado polos membros da AGE entre o 1 de decembro de 2004 e o 30 de novembro de 2005.
3. Premio Isaac Díaz Pardo ao Libro ilustrado do 2005, co que se pretende recoñecer un libro ilustrado editado polos membros da AGE e publicado orixinalmente en lingua galega entre o 1 de decembro de 2004 e o 30 de novembro de 2005.
4. Premio Francisco Fernández del Riego á colaboración no labor editorial do ano, co que se pretende recoñecer o traballo realizado por unha persoa, colectivo de persoas, entidade ou institución das que colaboran co sector editorial ou que participan na promoción do libro editado en lingua galega.
5. Premio Xosé María Álvarez Blázquez ao autor ou autora do ano, co que se pretende recoñecer o traballo realizado por un autor ou unha autora, ou colectivo de autores/as, en lingua galega durante 2005.

Dende hoxe ata o 15 de decembro os editores proporán candidaturas e votarán entre elas. Esta é a primeira ocasión na que o mundo da edición en Galicia acomete unha iniciativa coma esta.

A industria editorial española a debate

Recomendo a lectura desta interesante reportaxe sobre a crise de industrial editorial española. "Editar, editar ata que se produza o milagre" semella ser a expresión máis acaída para definir a situación de sobresaturación da oferta e caos na libraría á que todos estamos contribuíndo. Moitos libros para unha sociedade de poucos lectores?

Mesa de Traballo de Editores e Libreiros

Información sobre a reunión que mantivemos editores e libreiros o luns pasado.
É inexplicable que o presidente da Xunta non nos recibira despois de dous meses de telo solicitado e que a Mesa Técnica, constituída o 15 de setembro, para analizar as consecuencias da implantación da modalidade de préstamo para o libro escolar, dende entón non volvera a reunirse.
A gratuidade do libro escolar por medio da modalidade de tarxeta electrónica de pagamento (o sistema normando) será a alternativa que ambos os dous sectores presentaremos nas vindeiras semanas.
Hoxe, ademais, recibimos noticias esperanzadoras do compromiso de mediación adquirido coa Federación de Libreiros para acelerar a solución do conflito antes do inicio da primavera.

Historia da primeira edición de "Con pólvora e magnolias"

A presentación da edición ilustrada de Con pólvora e magnolias (o público ateigou coqueto salón de Caixa Galicia) serviu para que Ferrín desvelase nunha intervención preciosa algúns pequenos segredos da primeira edición, aparecida baixo o selo do Grupo de Comunicación Poética Rompente.

Ferrín confesou que o libro nacera dalgunha maneira en Compostela en 1976. Pretendeu reunir nun libro poemas, na súa maior parte, publicados en revistas de fóra de Galicia, xa que daquela non existía un grupo de lectores e críticos atentos á edición poética. Ocupouse do "book design" Luís Mariño e da edición Carlos Delgado, imprimíndose o libro en Gráficas Minerva de Santiago. Coa idea de reducir os custes ao máximo utilizouse papel alba (dos de envolver) e unha tinta de cor lila que pretendía reforza o carácter de edición underground precisa nun tempo de ruptura estética e política.
A edición, sufragada polo autor, foi incorporada ao selo Rompente (movemento bautizado con este nome por Bernardino Graña), constituíndo o primeiro libro independente que saíu en Galicia sen consulta previa "voluntaria" (trámite ao que estaban obrigados os editores, que non posuían número de rexistro –todos os galegos, coa excepción de Val de Lemos de Manuel María– e todas as publicacións autoeditadas).
O momento máis emocionante da presentación produciuse cando a actriz Mónica Camaño leu unha escolma de poemas do libro, entre os que destacou a súa interpretación de "Estas como caída" e "Reclamo a liberdade pro meu pobo". Un acto que verdadeiramente pagou a pena.

Con pólvora e magnolias

Presentamos en Compostela a edición ilustrada por Sucasas de Con pólvora e magnolias. Estades convidados.

Unha lección sobre o futuro da edición galega?

Aprezo a Moisés a pesar de que hoxe bota por fóra. Inxenuamente pensei que seguía con curiosidade a información que vimos dando nestas brétemas. Xa mo dicía miña nai: es un inxenuo, meu fillo! Sempre agradecín que Moisés e o seu equipo fachendeasen de desinhibición no exercicio do seu traballo crítico (sen entrar a valorar nin a calidade dos seus textos nin a equidade dos seus xuízos); porén, paréceme totalmente inoportuna a arroutada do primeiro parágrafo do artigo que publica hoxe para celebrar a iniciativa de Edicións da Rotonda:

Nin sequera unha mención na web dos editores galegos, uns editores demasiado concentrados nas súas pretensións de que as institucións públicas lles baleiren os almacéns dos excedentes rexeitados polo público, demasiado compracidos coa compaixón allea, e tamén propia, que esperta esa perenne situación de crise que atravesa o sector, como para poñerse a discorrer en novas liñas de negocio ou buscar unha formulación global para solucionar o problema.

Palabras, sen dúbida, moi ferintes para o colectivo de editores galegos que desde o traballo rigoroso e honesto procuramos atopar novos camiños para o noso sector. Mágoa que Moisés non confrontase as súas iniciativas e propostas coas doutros editores e participantes nos debates que se produciron no Simposio e que continuaron na rede. Nun ambiente de respecto e confrontación sincera de posicións algo quedou moi claro: todos desbotamos sen excepción calquera posición vitimista ou compracente sobre o noso oficio e o noso futuro. Desta volta, Moisés errou o tiro, ben que o sinto.

O futuro da CRTVG

A partir do post de urxencia que publiquei sobre a comparecencia no Parlamento do director da CRTVG preparei o artigo da semana sobre o futuro da TVG e a Radio Galega.
Creo que a posta en marcha dunha segunda canle de televisión e dunha compañía pública galega de Internet, así como acometer un proxecto de xestión dos medios actuais rigoroso e austero, baseado na independencia da compañía e no seu carácter de servizo público, son medidas que non deberan ser adiadas.

Rematou por fin!

Grazas a Vigoblog.

Un neno de catro anos expulsado da escola infantil?

Cóntao folerpa nun texto extraordinario de lectura imprescindible. Son profesor de Educación Infantil (a verdade é que hai quince anos que estou excedente, e, dende entón, moito mudou) e, porén, non me entra na cabeza. Ese picariño ten un problema grave, que require outro tipo de axuda. Que vai ser de el no futuro? Síntome tan triste e avergonzado coma expresa Folerpa e todos os amigos que comentan o post.
Triste é, tamén, que a Igrexa combata unha lei que non lle vai coutar, desgrazadamente, ningún dos seus moitos privilexios educativos no país europeo que maior apoio económico lle proporciona. Cara onde queren levarnos Acebes, Rouco e toda a súa caverna con manipulación tan descarada?
Hoxe os problemas reais da educación non están na asignatura de relixión (que abandonan cada vez maior número de alumnado nos centros públicos) nin nese falso debate sobre a elección de centro da que falan sen argumentos os conservadores contrarios á lei. Hoxe os problemas están no que Folerpa conta coa tenrura da verdade no primeiro parágrafo do seu post: no fracaso dunha escola impotente (xa se ve que en todas as súas etapas) para facer fronte ao reto de ofrecer un servizo educativo de calidade para todos. Eis a reforma educativa que precisariamos, a que fixera posible unha atención na diversidade e na excelencia da aprendizaxe das competencias básicas. Triste, moi triste o tempo no que vivimos onde se afasta o soño dunha escola enchidas de pombas e mazás para todos.

Actualización (15-11-2005): Folerpa informa hoxe que a posibilidade de expulsar ao picariño foi reconsiderda. Boas noticias.

Os dereitos de autor e as novas tecnoloxías

Leovixildo García Bobadilla, asesor xurídico do Grupo Filmax, abordou no Simposio a cuestión dos dereitos de autor en relación coas novas tecnoloxías. Foi a súa unha conferencia técnica interesantísima.
Iniciou a súa intervención explicando que está en cernes o anteproxecto de reforma da Lei de Propiedade Intelectual, que, na súa opinión, presenta grandes eivas no que atinxe á edición dixital (a lei redactouse antes das novas posibilidades de edición, repetíndose, por pór un caso, constantemente a palabra "exemplares"), polo que presentará problemas, xa que non se explicitan asuntos concretos como os que debe recoller un contrato editorial no relativo a:
-número máximo e mínimo de exemplares (na edición dixital descarga da obra?)
-obrigas do editor (certificación da impresión, venda, existencia de exemplares, venda en saldo, tiraxe, etc como se resolven se a lei non o explica?)
Este tipo de cuestións poden anular un contrato de edición, tanto por parte do editor como do autor se non se pactan antes e se refliten no contrato.
No anteproxecto de reforma da Lei de Propiedade Intelectual non figura cómo se vai resolver para a edición electrónica o rexistro nin do ISBN nin do Depósito Legal. Actualmente na Comunidade Autónoma de Madrid, por exemplo, para unha edición electrónica non se esixe Depósito Legal, mais si, pola contra, en Catalunya.
Para García Bobadilla no contrato dunha obra que vai ser editada electronicamente hai que contemplar distintas necesidades de explotación, mencionar o territorio (a explotación limitada a un só país non tería sentido) e a súa posibilidade de fragmentación (cando se trata de libros de consulta pode interesar pór á venda capítulos por separado, pero habería que explicitalo no contrato). Subliñou, tamén, a importancia que cobrarán as entidades de xestión colectiva da obra electrónica (Cedro, SGAE...) e de termos específicos xurídicos como o “dereito de sincronización”, que tradicionalmente só se usaba no cine (libro dixital con música), e “dereito sui generis” (a base de datos pode ter dereitos de autor á marxe da información contida nela cando se estime que por si mesma ten orixinalidade suficiente (obras de referencia por exemplo).
Por último, abordou a cuestión das licenzas Creative Commons, de proxectos de dixitalización de obras en dominio público como o de Google Print,e da xerencia dos dereitos dixitais (DRM). Baixo este nome acóllense unha amplia variedade de sistemas que protexen o uso dos contidos dixitais e que poden controlar como se está movendo (accesos -número ou tempo de uso-, etc.). O asociacionismo de editores pode ser moi importante para este tipo de controis e mesmo para fornecer formatos de dixitalización aos seus asociados.

Para seguir falando de blos

Vía Rogerio coñecín o power point que José Luis Orihuela (autor de blogomía) presentou no 2º Encontro de weblogs de Covilha. Paga a pena (mágoa do tamaño reducido das imaxes). Útil para aqueles que queiran seguir falando de blos.

Con frei Betto

Débolle ao amigo Xulio Ríos un encontro intenso de dúas horas desta noitiña con frei Betto, un intelectual brasileiro con grande presenza internacional. Este dominicio foi durante dous anos asesor de Lula no programa Fame Cero. Escritor incesante (ten 53 libros publicados), conferenciante por todo o mundo, articulista (oito textos semanais), director durante vinte anos da revista América Libre, ensaísta, novelista, especialista en nutrición e gastronomía, posúe unha mirada que deita esperanza sobre un mundo que semella esgazarse. "No Río e no Sao Paulo hai dous millóns e medio de mozos entre os catorce os vinte anos que non remataron o ensino primario. Eles son a maioría dos que morren atacados e dos que atacan", afirmaba cando falabamos da vida cotián na Rocinha (onde viven catro centas mil persoas) ou en Santa Marta, onde non existe o estado e ten outros donos.
Falando moi amodiño cun charuto na man, dos que lle agasallou o seu presidente, describiunos a síndrome da mosca azul, a que padecen algúns políticos de partidos de esquerda cando quedan apegados aos sabores do poder. "Chegan ao goberno, mais esquecen que non teñen o poder". Para el esta mosca azul é un síntoma máis da crise da democracia no entorno actual da globalización liberal.
Reiterounos o seu agradecemento pola acollida que recibiu nestes tres días nas dúas conferencias que pronunciou en Galicia e o seu desexo de ver algún día publicado en galego un dos seus libros. Confesounos que a proximidade cultural entre os nosos pobos e a facilidade da comunicación foi unha sorpresa que non agardaba. Despedímonos falando das saudades de Perdices, o distrito paulistano onde vive e do que eu gostei o pasado ano. "Deberiamos vivir trescentos anos como as tartarugas. Os primeiros cen para aprender, os seguintes para crear e traballar e os últimos para ensinar" díxonos cando entraba pola porta do seu hotel.

Fragmentos da Galaxia

Non debe pasar desapercibido Fragmento da Galaxia, o magnífico blo doutro editor galego que abre unha reflexión sobre o mundo da edición na rede. Magnífica a entrevista que enlaza co editor mexicano Eduardo Rabassa ("O catálogo como forma"). Recomendo este blo especializado, nestes días nos que dous xornais están preparando páxinas sobre o "sorprendente" fenómeno dos blogueiros galegos.

Volveu Xesús Alonso Montero

Hoxe ao mediodía recibín na editorial a visita do meu benquerido profesor. Regresou onte de Lúa de Avellaneda, onde durante a semana pasada, como comentamos no Simposio cando preguntaron por el, estivo dando varias conferencias, entre elas, unha no mítico café da Avenida de Mayo.
De todos é coñecida a miña querenza por don Xesús, personalidade humana e cultural na que recoñezo a súa teimosía e coherencia na defensa das súas conviccións e o seu impagable e incansable labor erudito e bibliómano. Tróuxome de Buenos Aires dous agasallos que gardarei nos andeis preferentes da miña biblioteca.
Un exemplar d' O que cómpre saber da lingua galega, título da súa autoría, publicado pola bonaerense editorial Alborada, en 1969, dedicado a Méndez Ferrín e "prá terra, hoxe auga, de Castrelo do Miño". A edición é preciosa, realizada ao coidado de Arturo Cuadrado (o galego, primeiro editor de Cortázar) e con cuberta de Luís Seoane; mais os contidos, tampouco perderon interese. Utilísimo pareceume o capítulo "Estatística da produción literaria galega entre 1938-1968", que nos serve hoxe para reconstruír a historia da nosa edición, fóra e dentro do país, durante a Ditadura, comparándoa coa catalana e vasca.
Un exemplar d' A Gaita a falare (Lembranzas e maldicións) de Ramón Rey Baltar con prólogo de Eduardo Dieste. Unha auténtica alfaia da poesía galega do exilio, editado en Buenos Aires en 1939 pola Central Galega de Axuda ao Fronte Popular Hespañol (sección da Federación de Sociedades Galegas da República Arxentina), ilustrado con imaxes de Castelao, Seoane, Colmeiro. Poemas costumistas mestúranse con outros vibrantes na dor da traxedia tan recente. Impresionantes son textos como "Carta a un vello compañeiro de navalla", "Mater dolorosa" ou "¡Antes mortos que escravos!"). Leremos a Rey Balter de vagariño, como merece.

Teleformación en Galicia

Noa Orizales presentou no Simposio unha panorámica moi completa sobre o estado en Galicia da teleformación, formación a distancia, e-learning, educación virtual, teleaprendizaxe, e-formación, telemática educativa, variadas denominacións para referirse ao novo sistema educativo que emprega internet como canle para a distribución e xestión do coñecemento. Na actualidade, conceptos como educación a distancia, educación virtual ou "blended learning" mestúranse entre si e coas novas tecnoloxías da aprendizaxe, dando orixe a unha nova era educativa, que está redefinindo os clásicos conceptos de espazo, tempo e alumno, para abrir un novo período, máis acorde coa Sociedade da Información na que estamos inmersos.

Noa Orizales debuxou un mapa da teleformación no noso país noso, dende as iniciativas pioneiras de Radio Ecca, Ciberuned e CESGA, dando conta logo das actuais experiencias universitarias de aulas virtuais de Santiago, Vigo e da Coruña e doutras experiencias promovidas pola Consellaría de Educación (Siega, Platega), concellos, deputacións, sindicatos e asociacións, e preguntándose polas razóns da paralización do proxecto da Universidade Virtual Galega.

Concluíu Noa Orizales a súa interesantísima ponencia propoñendo unha reflexión sobre as consecuencias da boa saúde da que goza a teleformación en Galicia, o que conlevaría para ela repensar o papel que no futuro terán os métodos de ensinanza tradicional. Consecuencia disto afirmou que "a edición tradicional ten moito camiño que andar, xa que se non quere converterse nunha reliquia de museo, deberá aprender a procurar novas vías de expansión e comunicación ligadas ás novas formas de distribución do coñecemento. O tradicional libro de texto impreso, tal e como ata o de agora o coñecemos, tende paseniñamente a converterse nun elemento secundario no proceso de ensinanza-aprendizaxe, deixando un maior protagonismo aos materias interactivos e dixitais".

A situación da CRTVG

O valente informe do presidente da CRTVG na súa comparecencia de hoxe no Parlamento de Galicia non ofrece dúbida ningunha: a nosa televisión e radio públicas teñen importantes desequilibrios económicos e financieiros, que lle provocan problemas de tesourería a curto prazo, debido as desviacións orzamentarias dos últimos anos. Noutras palabras, menos técnicas, a CRTVG gastou moito máis do presupostado ata endebedarse cos seus proveedores en 84 millóns de euros. As razóns desta situación débense, sobre todo, ao aumento do volume "existencias" (as compra masivas de programas audiovisuais por riba das posibilidades orzamentarias, nalgúns semella que non emitidos).
Esta situación, exposta polo presidente da CRTVG coa claridade que proporcionan os datos proporcionados por unha auditoría externa, amosa a necesidade de acometer con urxencia a tarefa de elaborar un novo modelo de xestión para os medios públicos galegos. Unha das prioridades desta lexislatura do cambio.
A aposta por programacións de calidade comprometidas co país e coa súa cultura (a primeira razón da existencia da TVG e da RG); o desenvolvemento dunha liña informativa veraz, plural e independente, realizada con criterios profesionais; o apoio ao desenvolvemento do sector audiovisual galego (do cal a TVG é o seu primeiro motor); e a xestión austera e rigorosa dos medios técnicos e humanos cos que contan deberían ser criterios que permitisen o necesario relanzamento dos nosos medios de comunicación públicos, tanto en audiencia como en presenza e influenza no conxunto da sociedade.
En apenas un mes de traballo do novo equipo directivo estase notando xa un cambio notable (mesmo na programación) con respecto á etapa anterior. O rigor no enfoque da xestión, que amosan os contidos da comparencia e a proposta de orzamentos para o vindeiro ano do novo presidente, é, paradoxicamente, unha noticia moi esperanzadora para a cidadanía. Galicia pode e debe contar cunha televisión, radio (e eu propoñería que, tamén, compañía de Internet) públicas acordes cos requerimentos do noso tempo e do país culto e moderno que todos queremos.

A miña convocatoria de selección galega

Os amigos d' A Nosa Terra pídenme unha proposta de convocatoria da selección galega para o primeiro partido con Uruguay. Velaí a miña listaxe de xogadores con ficha de Primeira e Segunda A nesta tempada:

• Porteiros: Queco Piña (Rácing de Ferrol), Dani Mallo (Deportivo), Diego López (Real Madrid).
• Defensas: Michel Salgado (Real Madrid), Quique Álvarez (Villarreal), Paco Corredoira (Numancia), Francisco Noguerol (Elxe), Iago Bouzón (Recreativo de Huelva), Manuel Castiñeiras (Eibar), Capi (Zaragoza).
• Centrocampistas: Borja Oubiña (Celta), Borja Fernández (Mallorca), David Fernández (Dundee United), Jonathan Aspas (Celta), Julio Álvarez (Real Murcia), Isaac Fernández (Celta), Iván Carril (Deportivo), Nano (Getafe).
• Dianteiros: Pablo González Couñago (Málaga), Senel (Deportivo), Viqueira (Recreativo de Huelva), Roberto Losada (Valladolid).
  

O meu once para o debut: Diego López; Michel Salgado, Manuel Castiñeiras, Quique Álvarez, Paco Corredoira; Borja Oubiña, Borja Fernández; Jonathan Aspas, Isaac, Iván Carril; Pablo Couñago.

Actualización (09-11-2005): Mágoa! O primeiro lesionado. Non poderá participar no debut.

Despois do Simposio

Estamos satisfeitos do resultado do Simposio, sobre todo, polo debate que está creando na propia rede. Adianto unha relación de enlaces de amigos e amigas que o comentan estes días:

1. Rogerio (obrigado, tamén polas fotos).
2. Txetxu.
3. Millán.
   
4. Catuxa.
5. Folerpa.
6. Ian.
7. Pawley.
8. Jaureguizar.
9. Juan.
10. Peke.
11. Manolo Gago.
12. Náufrago.
13. Camilo.
14. Juan Varela.
15. Rodrigo.
16. Máis alá.
    

Beizóns para todos!

Diálogo entre a edición impresa e a edición dixital

Manuel M. Barreiro propuxo na súa intervención no Simposio un diálogo entre a edición impresa e a edición dixital a partir da análise da publicación de manuais de referencia e universitarios. Partindo da constatación do proceso en marcha cara a desaparición inevitable deste tipo de obras en edición impresa propuxo considerar o contido como auténtico nicho do futuro do negocio da edición de referencia.

Barreiro sinalou algúns dos trazos da relación entre editores e autores universitarios:

1. Carácter pre-gutemberguiano do espazo universitario.
2. Prevalencia da publicación impresa como factor de prestixio académico.
3. Desencontro entre a oferta académica e a demanda editorial.
4. Desaxustes entre os formatos.
5. Preferencia non delcarada polo público minoritario.
6. A investigación reñida coa divulgación.
7. Manuais e materiais docentes universitarios con poucos incentivos e altos custes.
8. Predominio do manual "difuso".

Barreiro sinalou algúns dos elementos que neste eido pode achegar á cultura da rede:

1. O produto sos editores son os contidos e non os libros.
2. O espazo do autor é a creación de contidos.
3. Investir no prestixio dos novos soportes dixitais.
4. Unha nova relación cos orixinais: maior intervención, maior transacción.
5. Difusión e atención como valores emerxentes.
6. Aproveitar as características dos soportes dixitais.
7. Reparar nas avantaxes da edición dixital para dar saída aos contidos de referencia e universitarios.

Do "pizarrillo" a Google print

No Simposio foi moi interesante a intervención do editor Juan Blanco Valdés sobre o futuro da edición no contexto da aceleración tecnolóxica que se desenvolveu dende 1980. Juan (quen posúe un magnífico blo) fixo unha retrospectiva moi clarificadora do sucedido entre o "pizarrillo" e a bitácora e Google print sinalando que para el existiron tres momentos principais: a escola dos anos sesenta; o seu primeiro ordenador persoal (1985); e, o terceiro, a montaxe que realizou do primeiro web da universidade (1995), recordando que o primeiro web galego foi o da Facultade de Física (1993). Juan sinalou, logo, que para a historia da edición actual os dous momentos claves foron: o primeiro a creación do formato poscrit en 1985 (que supuxo o nacemento da autoedición), e, o segundo, a creación da web entre 1989-90.

Particularmente importante foi a reflexión de conclusión de Juan: "hoxe a preocupación sobre o soporte -dado o carácter manipulable do texto, e dado que todas as formas de edición teñen o mesmo obxectivo: manipular e transformar o texto-, debe dar paso ao da lectura. O anuncio realizado por Google de que en abril de 2006 contará con quince millóns de libros dixitalizados na rede abre posibilidades insospeitadas para o libro e a lectura".

Conclusión moi clarificadora, que ben podería ser unha das principais do Simposio.

Campo do Fragoso VI

ALUSTROS MÁXICOS
Pasado xa o primeiro cuarto da liga, o disciplinado equipo de Vázquez continúa a súa excelente traxectoria, situado de novo en postos de Champions; porén, as bancadas presentan un estado decepcionante, moi semellante ao da pasada tempada, xa que non acollen máis de quince mil espectadores. Horacio Gómez e o seu equipo directivo deberán reflexionar sobre as razóns desta inhibición do celtismo e nas medidas posibles para que nas vindeiras xornadas un maior número de afeccionados apoie coa súa presenza a un equipo que, a pesar da súa fraxilidade defensiva, amosa unha sorprendente autoridade atacante. Así volveu suceder onte, diante dun Alavés incomodísimo, que presionou de forma agobiante, conseguindo, na primeira parte durmir o encontro e impedir a construción e distribución do xogo celeste por parte dos nosos medio pivotes. Mais o Celta desta tempada posúe moita calidade de medio campo para arriba e o xogo combinatorio intermitente de toda a dianteira (non só de Cannobio e Baiano, dúas figuras indiscutibles) permite gozar á bancada de alustros máxicos de auténtica fantasía, como sucedeu co precioso primeiro gol de Cannobio ou co marabilloso remate de chilena de Aspas, un canteirán que se reivindicou como goleador nos poucos minutos dos que dispuxo. Reforzando a portería e a atención defensiva nas xogadas a balón parado (houbo algúns erros clamorosos de coordinación, un dos cales facilitou o gol vitoriano), este Celta de Fernando pode ofrecer un espectáculo suficientemente atractivo e de calidade para encher Balaídos.

Profesorado e lectura

No artigo da semana propoño que a lectura e a dignificación do profesorado sexan considerados eixos principais do debate sobre a Lei Orgánica de Educación.

Papel electrónico

Certamente no Simposio non se abordou a cuestión do papel electrónico. Óscar González proporcionounos informacións sobre esta cuestión: o proxecto que o MIT leva desenvolvendo dende hai seis anos e a presentación dun lector de Sony e Philips na páxina de E-Ink que avala a tese de que o papel de celulosa pode ser substituído no futuro polo papel electrónico. Obigado, amigo Óscar González. Máis datos para a reflexión.

Novas tecnoloxías e humanidades

Pechou o Simposio (grazas, Camilo, polo excelente seguimento informativo) a conferencia de Xavier Seoane, un dos nosos grandes poetas e ensaístas, sobre "As Novas Tecnoloxías, a lectura e as humanidades". Intervención brillante e apaixonada en defensa das humanidades como eixo vertebrador da sociedade do coñecemento e da cultura. Entre as moitas notas que tirei, entresaco algunhas das que máis me interesaron:

• A marxinación das Humanidades é un suicidio cultural.
• O que se incrementou nesta época foi a confusión.
• A cultura é un sacrificio, unha escaleira que cómpre subir con esforzo.
• O profesorado actual le pouco.
• Precisamos de novas formas de ritualización social da lectura.
• As Humanidades son artes da linguaxe e de destreza hermenéutica.
• Na lectura temos que poñer o noso combustible.
• Precisamos de tres alfabetizaciósn básicas: a textual e verbal, a matemática e científica, e a dixital.
• Neste tempo de globalización precisamos recuperar o espírito de Atenas, do Renacemento e da Ilustración.
• Necesitamos un Plan de Lectura como unha política incesante.
• Precisamos promover a creación de bibliotecas familiares, replantear o funcionamento das bibliotecas escolares e da rede de bibliotecas públicas, que deben estar abertas os domingos e constituírse en lugares de encontros e de dinamización cultural.
  
• As librarías tamén son espazos de encontro cultural e democrático.
• Frases publicitarias a empregar. ATRÉVETE A PENSAR. ATRÉVETE A SABER. ATRÉVETE A SER MAIS QUE A TER. ATRÉVETE A LER.
  

Nace Edicións da Rotonda

A intervención na Mesa dos blos da nosa admirada María merece comentario á parte xa que tivo a deferencia de anunciar a primicia mundial da creación de Edicións da Rotonda. María presentou a súa iniciativa como a dunha editora virtual, unha plataforma na rede desde a que lanzar todo tipo de produtos culturais. Presentou o seu primeiro produto, a novela de Carlos G. Meixide, O home inédito, disposta para ser descargada de forma gratuita (supoñemos que proximamente) da rede baixo unha licenza Creative Commons. Amosou a portada e o texto da obra, así como a páxina promocional da novela que contará cun blo, información sobre o autor, sinopse da obra, personaxes, making of, comentarios críticos... (os editores de papel presentes tomamos nota coma tolos dun modelo moi atractivo inexistente na edición galega).
María (na que sempre pensei que será a Carmen Balcells do século XXI) pretende que Edicións da Rotonda sexa editora sen ser fábrica, tentando darlle marca a todos aqueles intanxibles que editen. O segundo produto será EUROPA, unha película, mais tamén haberá música...
O proxecto promete moito, moito. Os editores convencionais temos moito que espabilar con iniciativas de edición na rede da calidade desta.
Beizóns, María e Berto! E longa vida para Edicións da Rotonda!
Actualización (07-11-2005): A editora está xa operativa dende hoxe na rede.

Os blos e a creación cultural

A Mesa "Os blos e a creación cultural" foi a mellor de todo o Simposio. Durante dúas horas ben medidas houbo información, debate e unha preciosa sorpresa final. Non se pode pedir máis. Algúns dos datos proporcionados non poden ser esquecidos: en galego publícanse 50.000 post cada ano cunha audiencia de millóns de visitantes, e a pesar de contar só con 300 blos (aínda somos pouquiños).

Por favor, lean a crónica de Ian, mellor non se pode expresar o que alí pasou. Á súa relación de blogueiros presentes, é de xustiza engadir aos nosos convidados Rogerio e Txetxu, tamén activos lectores dos blos en galego.
As miñas beizóns para as magníficas intervencións dos cinco participantes: náufrago (que definiu o blo como un libro de area infinita electrónica); martin pawley (que lle deu todo o mérito á rede); maría (que pretende cada día dar a coñecer o que fan outros); Uxía Casal (que expuso cunha claridade diáfana as características do fenómeno); e Xavier Cid (o xornalista de Vieiros que defendeu o blo como un xénero literario).
Estou seguro que as liñas de debate que se abriron na Mesa Redonda continuarán no blogmillo. Velaí van algunhas das cuestións que na sesión do Simposio suscitaron maior polémica:

1. A edición dos blos é un xénero literario?
2. Porque xorden os blos?
   
3. Porque hai máis autores con obra publicada en papel que blos abertos en galego?
4. Porque o profesor XAM non coñece a María Yáñez?
5. A literatura galega nos blos é de baixa calidade?
6. A literatura dos blos é unha literatura en probas, incompleta, á que algo lle falta?
7. A ligazón é o hipertexto conforman unha nova textualidade?
   
8. Debe aparecer María Yáñez no Anuario de Estudos Literarios Galegos?
9. Teñen os blogueiros saudades do papel como elemento de poder?
10. O anonimato do blo pexa a autoría?
11. Teñen algunha importancia os blos?
12. Que relacións existen entre os blos e os diarios escritos ou impresos en papel?
13. Os blogueiros están dándolle unha lección aos editores?
14. Que alcance poden chegar a ter as blognovelas?
15. Interfiren os blos a edición en papel?
    

O libro galego na Internet

A Mesa sobre "A presenza do libro galego na Internet" proporcionou máis información ca debate entre os participantes sobre o estado da cuestión. Malia esa carencia, creo que foi moi indicativa das orientacións existentes sobre a cuestión.

Jaureguizar, un dous escasos escritores con obra publicada con actividade constante na rede, criticou aos editores galegos por que considera "miran con perplexidade e un chisco de desconfianza cara a rede". Jaure apostou pola idea de que os editores galegos estivésemos á fronte desta segunda revolución creando unha segunda liña de edición en Internet para aqueles textos dos que sabemos van ter escasa saída comercial en papel, realizando unha edición que gañaría cos efectos visuais, sonoros ou enlaces a outras páxinas propias da textualidade da rede. os libros publicados destes xeito, deberían constituír un fin en si mesmo, sendo promocionados do mesmo xeito que os impresos.

Santi Montes, responsable de Lg3, relatou a experiencia do portal do Consello dedicado á literatura galega. Gustei moito da súa reflexión sobre a necesidade de cambiar a percepción do papel da rede: "non é un feito subterráneo, se non que forma parte da comunicación social". Montes criticou, tamén, ás editoriais galegas por que apostan pola rede sen confianza e sen convicción, o que se demostra en que moitas das súas páxinas non estean actualizadas ou sexan pouco atractivas. Para el isto ten que ver máis coas persoas que coa tecnoloxía: "precísase imaxinación e afondar na innovación". Tamén foi moi claro cando expresou que hoxe "a necesidade de información sobre a literatura galega na rede supera a oferta", razón pola que propuxo repensar o uso que estamos a facer dela.

Laura Fontaíña, primeira responsable da Biblioteca Virtual Galega, explicou que con esta experiencia, nacida da Facultade de Informática, pretendeuse proporcionar unha canle para a literatura galega e para poñer aos nosos escritores en contacto cos lectores, moi especialmente aos noveis que conta cun espazo de publicación onde se levan editados máis de cincocentos textos.

Xaime Nogueira, responsable de Andel Virtual, deu conta do funcionamento desta veterana experiencia de comercialización do libro galego na rede (remóntase ao ano 1997). qu na actualidade conta con 14.000 títulos en catálogo e con vendas directas aos cinco continentes. Nogueira insistiu na idea de que o mercado do libro galego está imbricado no entorno da lingua, sendo necesario un traballo incesante a prol do seu prestixio, así como para a incentivizar a dotación das bibliotecas e o labor docente.

Manuel Figueiras, creador de Filix (Biblioteca de Literatura Infantil e Xuvenil), hoxe a maior fonte de documentación en galego sobre este xénero (4.000 pantallas editadas), expresou que as funcións desta biblioteca dixital son: rescatar do esquecemento títulos descatalogados que conforman a historia da nosa edición (a rede convertese así, paradoxicamente, nun arquivo virtual); revalorizar a literatura infantil e xuvenil, razón pola que aparecen referenciadas todas as traducións que se fan de textos editados orixinalmente en galego; constituír un centro de documentación; e, por último, constituír un centro de información para os lectores máis novos (contou unha anécdota sobre esta cuestión moi pavera).

Tecnoloxías da fala

Na Mesa de experiencias de aplicacións educativas do Simposio, salientou a presentada por Carme García Mateo. O traballo do grupo de investigadores das tecnoloxías da fala e do sinal da Universidade de Vigo ao que pertence é tan interesante como escasamente coñecido fóra do eido académico.
Carme presentou o funcionamento de varias aplicación: Cotovía (primeiro conversor de texto-fala en galego); Laverca (primeiro conxugar de verbos galegos) e Transcrigal DB (base de datos de programas da TVG, que se pode consultar como unha auténtica hemeroteca audiovisual entre 2002 e 2004).
Este grupo tamén promove o proxecto de TelCorreo (cliente de correo electrónico por teléfono) e outras aplicacións para a axuda a persoas discapacitadas. Recomendo visitar as páxinas das aplicacións.

A edición baixo demanda

Unha das ideas máis repetidas no Simposio foi a referencia á edición baixo demanda como unha posibilidade a disposición dos editores para realizar tiradas moi reducidas, reedicións de textos descatalogados ou inatopables. Este tipo de edición dixital permitiría continuar publicando títulos que empregando o sistema offset sería inviables.
Jacobo Bermejo, actual presidente da Asociación de Artes Gráficas de Galicia, expuxo as novidades actuais da industria, referíndose tanto ao offsett (sobre todo o CTP: "mellora os tempos de produción, proporciona maior calidade de reprodución de imaxes, ademais de poder actualizar contidos ata o último tempo"); ás novas probas de cor GMM (augurou que o "cromalín ten os días contados"), como, e sobre todo, sobre as avantaxes e problemas que lle ve á impresión dixital. Entre as primeiras sinalou que acurta tempos, simplifica o proceso, require stocks mínimos, pode personalizar cada un dos exemplares (por medio da Tecnoloxía do dato variable) permite a xestión documental de libros descatalogados e tiradas especializadas. Entre os inconvenientes sinalou o pagamento a realizar ao fabricante, os seus investimentos elevados, problemas nos acabamentos (non saen, aínda, libros cosidos e existen dificultades cos plastificados), así como o prezo elevado dos libros a cor. Rematou insisitindo na idea de que a impresión tradicional e a dixital convivirán no futuro e que Galicia conta cun sector industrial de Artes Gráficas moi atomizado (500 empresas e 6000 traballadores), que require elevar a súa autoestima.
Joán Badía Solé, responsable de edición baixo demanda de Xerox, na súa conferencia, presentouse como auténtico apóstolo da impresión dixital. Algunas das ideas da súa intervención moi entusiasta que apuntei foron:
1. Segundo os gurús en 2030 todo estará en formato dixital na rede.
2. Os libros impresos dixitalmente son aqueles que non arreceden a tinta.
3. A impresión dixital é a alternativa para os editores que pretendan contar cun stock cero.
4. A impresión dixital permite facer libros personalizados e á carta.

O libro electrónico

Na Mesa Redonda sobre "Edición e Novas Tecnoloxías", tanto Catuxa como Manolo Gago abordaron a cuestión do libro electrónico. Para min foi este un dos momentos máis interesantes do Simposio.

Catuxa Seoane (a súa intervención pode descargarse aquí) explicou con gran claridade (se cair en facer unha apoloxía) cales deben ser as características do libro electrónico, insistindo na importancia de deseñar tanto o produto, a interacción como a súa presentación; ao tempo, que sinalou a necesidade de respectar os criterios de usabilidade e accesabilidade. Quedei cunha idea fundamental dela: os documentos electrónicos requiren un novo tipo de lectura.

Manolo Gago abordou as tendencias que albisca no libro electrónico (a súa ponencia completa pode descargarse aquí), deténdose na experiencia que se desenvolve neste tipo de edición dende o CCG. Pareceume moi interesante a idea que expuxo sobre a "redistribución no libro electrónico do contido e a súa integración nos estilos de vida"; ademais, anotei algunhas das súas conclusións máis salientables:
1. A importancia do posicionamento e da promoción na rede deste tipo de produtos nunha web promocional.
2. A segmentación de formatos.
3. A edición dun libro "sen fin" (un contido sempre actualizado).
4. A necesidade de atopar un marco de dereitos máis flexible.
5. Aproveitar a interacción multimedia.
6. As posibilidades deste tipo de edición para a edición científico-técnica.

Na Mesa sobre "A edición en lingua galega e as aplicacións educativas", Luz Castro de Imaxin Software tamén falou da usabilidade das aplicacións dixitais e das vantaxes do emprego do hipertexto. Presentou unhas interesantes experiencias de edición de teses de doutoramento en soporte dixital e dunha serie de xogos educativos conversacionais.

O futuro das Industrias Culturais

O profesor Rogerio Santos ofreceu unha documentadísima conferencia, no inicio da segunda xornada do Simposio, sobre o impacto das Novas Tecnoloxías sobre as Industrias Culturais. Foi moi de agradecer que Rogerio analizase o concepto de Industria Cultural, a partir do concepto acuñado por Adorno ("a mercantilización da cultura, a través do desenvolvemento tecnolóxico") e os seguidores da Escola de Frankfurt, establecendo unha distinción moi oportuna entre os conceptos de "mercadoría cultural" e "cultura de fluxo", tamén acuñados por Zallo, como "edición discontinua" e "difusión continua". Na miña opinión, tamén, foron relevantes as súas análises sobre os diferentes modelos empresarias das industrias culturais (e o impacto das fusións sobre o emprego), os conceptos de "cadea de valor" e de "Industrias Creativas" e a súa contribución ao PIB (4% en España, 10% no Reino Unido), ou da diferenza entre orixinal e copia.

Rogerio propuxo as seguintes conclusións:
1. As Industrias Culturais mudan o coñecemento que temos do mundo, pola información que nos achegan.
2. Por mor da dixitalización produciuse unha rápida transformación da estrutura dos negocios das diversas Industrias Culturais.
3. As Industrias Culturais son hoxe actividades económicas fundamentais para a a vida produtiva dos países.
4. Hoxe existe unha mestura entre os conceptos de "orixinal" e "copia". Non existen diferenzas entre eles, o que require a construción dun novo edificio legal para abordar a cuestión dos dereitos de autor.
5. Algunhas Industrias Culturais pretenden combinar nos seus catálogos produtos máis rendibles con outros de menor audiencia para manter a súa lexitimidade.
6. Nas Industrias Culturais é imprescindible a asociación de innovación e risco.
7. Internet configúrase hoxe como un espazo de resistencia.

Da subvención á inversión

Txetxu Barandiarán pronunciou unha conferencia que pretendía sacar as cores ao sector, baixo o título provocador de "O sector do libro da subvención á inversión" (pódese ler o PDF). Partindo da constatación de que os comportamentos evolucionan máis amodiño que as tecnoloxías, debullou o que entende por un cambio de paradigma: a cultura está hoxe por riba do soporte, convencido de que a década na que estamos será a do coñecemento e da cultura. Criticou a resposta do sector editorial fronte aos cambios producidos polas NN. TT., lenta e demonizadora, xa que quedou durmido á chegada de Internet.

Diante desta pasividade, Barandiarán propuxo dúas estratexias de acción: pasar da subvención á inversión (xa que as NN.TT. son un recurso básico, unha infraestrutura de transporte) e pasar da sobreprodución á produción de calidade (máis libros non son mellores libros: "a proliferación de títulos non é síntoma de maior diversidade, se non de falta de profesionalidade"; "o exceso leva á non elección"). Barandiarán apostou con radicalidade, e non lle falta razón, pola edición de libros de calidade, recordando a frase de Rosa Mora: "os moitos libros non nos deixan ver a literatura".

Concluíu a súa intervención con estas conclusións:

1. A edición é un sector de contidos de valor, non de soporte.

2. O papel do editor é consolidar contidos, construír un catálogo con sentido.

3. Aposta polo multisoporte.

4. Procurar a eficiencia na cadea de valor virtual.

5. Realizar un traballo en rede, áxil e flexible.

6. Necesidade de que os editores se volvan definir. Pechouse un ciclo editorial en España.

Ideas e análises para tomar moitas notas, si señor.

Economía da atención

José Antonio Millán abriu o Simposio sobre o Libro e as Novas Tecnoloxías cunha conferencia moi optimista. Partindo do concepto de "economía da atención", acuñado por Goldhaber propuxo estratexias para transformar bitios en libros e libros de papel en bitios. A utilización da impresión baixo demanda e a escritura de libros diante do público na rede (como fixo no seu día en Galicia Anxos Sumai) serían estratexias do primeiro tipo; a dixitalización de fondos editados (como pretende Google print ou Amazon) e da información sobre o libro na rede, o serían da segunda. Millán aposta pola presenza do libro en Internet: "os libros que non estean dalgunha maneira na rede van ter moi díficil o acto de chamar a atención do seu público". Concluíu a súa intervención cunha mensaxe de esperanza: "os editores novos teñen diante súa a tarefa incrible de reinventar o circuíto do libro que estivemos inventando dende hai tempo. Os editores poderemos perder o papel preeminente da intermediación, mais temos a posibilidade de reinventarnos. É un momento brillante. "

Pódense consultar aquí o esquema e a bibliografía dunha intervención ben interesante.

Simposium sobre o libro e as novas tecnoloxías

Mañá comezará o Simposium sobre "O libro e as novas tecnoloxías" coas agardadas conferencias de Millán, Badiá e Barandiarán, e os debates sobre o futuro da edición e a snovas tecnoloxías e sobre a edición en lingua galega e as súas aplicacións educativas.
Neste momento contamos case con cen inscritos, o que semella espertou moito interese.

Produtores de odio

Avenida Castellana, 31 de outubro de 2005
Os produtores de odio traballan a eito nalgunhas zonas céntricas de Madrid. Afortunadamente estes carteis insidiosos son combatidos por outros madrileños demócratas e solidarios. Cara ónde quere levarnos esta dereita española irresponsable e mentirosa?
Fronte estes produtores de odio ofrezo os versos de Manuel Rivas:
Madrid de outono, / capital mesterosa dun imperio / de colleiteiros de follaxe.

Efecto Leonor

Sobre a noticia destes días o máis atinado que lin é o magnífico post de Juan. O nacemento desta rapaza ten tres efectos: mediáticos (a noticia vai tapar o inicio do debate sobre o Estatut), políticos (Zapatero deberá enfrontar decontado a reforma constitucional) e de debate sobre a lexitimidade e o sentido da monarquía. Parabéns, Juan, por expresar con claridade o que tan poucos son capaces de poñer por escrito.

Broken Flowers (Flores rotas)

Onte, despois dunha longa paseata pola Castellana e de xantar nun restaurante hindú (El séptimo cielo), fomos ver Broken Flowers (Flores rotas) en versión orixinal, obrigado pawley pola magnífica recomendación. Gustounos. Este é un exercicio soberbio de narración sutil e minimalista que amodiño vai prendendo no espectador con enorme profundidade ata deixalo rendido. Tras a a aparencia de comedia, Jim Jarmusch ofrece un drama sobre a fasquía actual da soidade e sobre a interrelacións das persoas entre elas e co mundo. O director independente norteamericano non ofrece certezas nin consellos morais. "O pasado foise, o futuro non está aquí e non o podo controlar, así que supoño que o hoxe é o único que existe", afirma Don (o protagonista interpretado de forma maxistral por Bill Murray, que enche coa súa presenza imponente e a súa mirada de irónica tristeza toda a pantalla), ao remate dunha obra que queda aberta para a reflexión do espectador. Ese chisco de amargura agradécese no cinema de hoxe, xeralmente tan complaciente como insubstancioso. Recoméndoa.