X.F. Armesto proporcionoume a oportunidade de publicar a miña primeira colaboración en
Faro de Vigo, hai agora vinte e catro anos, un feito que nunca poderei esquecer e non saberei como agradecerlle. Armesto foi o meu primeiro director, daquel
Faro de comezo dos oitenta do Vigo de Soto que el quixo plural e galeguista.
Mais, Armesto pasará con letras de ouro á historia da literatura galega por ser autor de
Cunqueiro. Unha biografía, unha das máis brillantes achegas á literatura biográfica escrita na nosa lingua. Un libro excepcional, unha rara avis, –premio da Crítica Galicia na categoría de ensaio e finalista do Premio Nacional– que tivemos a oportunidade de publicar en Xerais en 1987 sendo editor noso Luís Mariño, outra figura inesquecible.
Aquel libro ventureiro, escrito coa potencia e orixinalidade que lle correspondía ao biografado, reeditado en 1991, uniu para sempre as figuras de Josito Armesto e don Álvaro Cunqueiro, o seu mestre na redacción de
Faro. Porén, non é feito menos relevante, que estas dúas figuras quedaron unidas no oficio de fabuladores do cotiá, no labor de contadores do extraordinario das pequenas cousas, oficios artesáns da literatura oral que Armesto desenvolveu alí onde o destino profesional o levase, fose durante tantos anos na redacción de
Faro, e máis tarde, na dirección de Castrelos ou na da Universidade Popular ou como membro do Instituto de Estudos Vigueses, cátedras onde exerceu tan extraordinario maxisterio.
Armesto era un mestre en sacarlle ferro, coas armas do humor e da ironía que manexaba con galanura, aos acontecementos máis dolorosos ou complexos, mais, sabía, tamén, afiarlle a punta aos aparentemente menos relevantes que sucedían ao seu arredor. Narrados por el, todos parecían igualmente extraordinarios e relavantes. Unha marabilla!
Estou convencido que a biografía de Armesto, escrita dende a admiración e a profunda amizade con don Álvaro, contribuíu decisivamente a que moitos membros da miña xeración puidésemos redescubrir, fóra de prexuízos, a figura do mindoniense universal. Armesto, dotado dunha grande capacidade narrativa (mágoa que non se ocupase do xénero novelístico), artellou un relato vibrante, depurando milleiros de artigos e anécdotas, para ofrecernos a imaxe dun Álvaro de carne e óso que perdurará mil primaveras máis.
No entanto, Armesto, non é autor só dese libro, insisto excepcional nin de moitos outros traballos indispensables para entender a biografía cunqueirán. Publicou ademais unha fecunda obra arredor doutra das súas paixóns non menos oculta. Vigo, a nosa cidade revolcada de sal, ese volcán de dinamismos e contradicións que a todos nos vencella e que a el lle facía vibrar. Apupado polo editor Gonzalo Allegue de
Nigra, Armesto publicou hai seis anos unha das obras máis fermosas e documentadas literariamente que se teñan feito arredor da nosa abella da ribeira,
Vigo paixón atlántica. Anos antes, outro gran editor vigués
Bieito Ledo animouno a escribir unha monografía sobre
Baiona, apoiada nas fotografías do noso amigo Manuel G. Vicente.
Armesto era un pozo profundísimo de saberes e acontecidos; feito que coñeciamos os editores e aproveitabamos para realizarlle consultas eruditas que ninguén mellor ca el podía satisfacer. Aínda recordo unha das últimas conversas con el na Escola de Artes e Oficios cando lle fun consultar a posibilidade de editar a historia de Vigo de Avelino Rodríguez Elías, o que fóra cronista da cidade durante o período da IIª República. Armesto contoume daquela a lea na que trafegada, a redacción dunha biografía de Manuel Fraga Iribarne, da que nunca máis tiven noticia e, quizais, algún día se poida chegar a publicar.
Narrador natural e dotadísimo, erudito concienzudo e moi ben informado, persoa tolerante, agarimeira, das que o abrazo é a súa expresión primeira Armesto deixou un vieiro de humanidade desbordada que nos fixo un pouco mellores a todos os que tivemos a fortuna de coñecelo. Sexan para el e para a memoria dos seus,
hoxe todas as nosas beizóns.
Por agardada que fose, a nova petounos moi fondo. Esta mañá morreu o noso benquerido amigo o editor Carlos Díaz Martínez. Editor de estirpe, documentalista da nación, Carlos foi un mestre de humanidade xenerosa a quen non sabemos agradecer todo e tanto que nos ensinou.
20070309.jpg)
